Genève, Napoleon en de Confederatie 1792-1815
8 april 2024
In de nacht van 21 op 22 september 1792 vielen Franse revolutionaire troepen het hertogdom Savoie binnen en dreigden de Republiek Genève te annexeren. De onafhankelijkheid werd gered, maar het Ancien Régime verzette zich niet tegen de revolutionaire opmars.
Een Voorlopig Comité van Veiligheid schortte de bestaande regering op en proclameerde politieke gelijkheid tussen alle categorieën van de bevolking.
De nieuwe grondwet van 5 februari 1794 stelde een regime van directe democratie in. Zo werden de beginselen van de volkssoevereiniteit en de scheiding der machten strikt nageleefd.
Toch werd Genève in 1798 bezet en bij Frankrijk gevoegd. Franse troepen veroverden ook Wallis, het Prinsdom Neuchâtel en vielen de Confederatie van dertien kantons binnen.
De Helvetische Republiek is de officiële naam die de Zwitserse kantons op 12 april 1798 aannamen naar aanleiding van het nieuwe politieke regime dat door Frankrijk was opgelegd. Op 25 augustus 1798 werd Genève de hoofdstad van het departement Genève, verdeeld in drie districten: Genève, Bonneville en Thonon.
Met de nederlaag van Napoleon Bonaparte wordt Genève op 30 december 1813 bevrijd. De Republiek Genève werd hersteld op 31 december 1813.
Afbeelding: Marco Zanoli, 2006. Foto: Wikipedia
Het kanton Genève maakte geen deel uit van de Confederatie en had daarmee ook geen verbinding over land. Om tot de Confederatie te worden toegelaten, moest het grondgebied verbonden zijn met Zwitserland. Om dat te bereiken werd Frans gebied langs het meer van Genève bij het kanton gevoegd.
Bij het Verdrag van Parijs van 30 mei 1814, dat volgde op de eerste Parijse vredesconferentie van eind april 1814, verkreeg de afgevaardigde van Genève, Charles Pictet de Rochemont (1755-1824), de bevestiging van de onafhankelijkheid van Genève en de toetreding van het kanton Genève tot de Confederatie.
Op 12 september 1814 stemde de Confederatie in met de toetreding van Genève, Neuchâtel en Wallis. Vervolgens is op 19 mei 1815, na aanvaarding door alle kantons, het definitieve verdrag ondertekend waarbij Genève als 22e Zwitserse kanton tot de confederatie is toegelaten.
De Europese grootmachten en overwinnaars van Napoleon (Rusland, Oostenrijk, Pruissen en het Verenigd Koninkrijk) wilden de soevereiniteit en integriteit van de Confederatie waarborgen. Wallis (vanwege de bergpassen) en Genève en Neuchâtel als grensregio´s met Frankrijk moesten daarom lid worden van de Confederatie. Deze Confederatie kreeg bovendien een neutrale status. Deze besluiten zijn vastgelegd in de slotakte van het Weense Congres op 9 juni 1815.
Frédéric Dufaux (1852-1943), l’arrivée des Suisses au Port-Noir, 1880. Musée d’art et d’histoire, Genève. Foto: Wikipedia.
De Tagsatzung kwam van 6 april 1814 tot 31 augustus 1815 in Zürich bijeen en stelde het Bundesvertrag op, dat op 7 augustus 1815 werd bevestigd en de Mediationsakte van 1803 verving.
Deze overeenkomst legde de organisatie en het functioneren van de nieuwe Confederatie en de betrekkingen tussen de tweeëntwintig kantons vast. De kantons kregen vrijwel volledige autonomie en hadden dezelfde rechten. De Grondwet van 1848 verving deze Grondwet weer en legde de basis voor het moderne Zwitserland.
(Bronnen: CHA, Genève, son histoire et ses institutions, Genève 2004: J.-P. Felber, De l’Helvétie romaine à la Suisse romande, Genève 2006)