De St. Nicolaas kerk van Hérémence

1 november 2021

31 oktober 1971 was een bijzondere dag in Hérémence, een dorp in de Hérémence vallei (kanton Valais). Op deze dag werd de nieuwe St. Nicolaas kerk ingewijd.

Haar voorganger uit 1770 was door de aardbeving van 1946 zwaar getroffen. De eerste kerk in het dorp dateert uit de elfde eeuw. Een nieuwe kerk werd in de veertiende en vijftiende eeuw gebouwd. Objecten uit deze periodes zijn ook in de nieuwe kerk te zien.

De bouw van een nieuwe kerk was in deze periode geen uitzondering. Tussen 1955 en 1975 zijn meer dan 250 nieuwe katholieke kerken in Zwitserland gebouwd.

Achterstallig onderhoud, de toegenomen welvaart, de moderniseringsplannen van de katholieke kerk (Tweede Vaticaanse Concilie 1962-1965), de invloed van een nieuwe generatie architecten, waaronder Le Corbusier (1887-1965) en zijn Notre-Dame de Ronchamp (1954), de modern ingestelde bisschop François-Nestor Adam (1903-1990) van Sion en de overvloedige aanwezigheid van arbeiders en bouwmateriaal (beton) van de Grote Dix stuwdam uit 1965 (La Grande Dixence, een van de grootste stuwdammen ter wereld) vormen de context van de kerk van Hérémence.

Het gebouw moest, aldus de gemeente bij de uitschrijving van de competitie voor architecten, een religieuze en een seculiere functie (jeugd- en sporthal, school, bibliotheek, winkels), hebben als middelpunt van het dorp. De bisschop wilde (oude) religieuze symboliek en objecten een centrale plaats geven.

Walter Maria Föderer (1928-2006) was de architect in samenwerking met twee collega’s Paul Morisod en Jean Kiburz. Het werk van Föderer is ook wel getypeerd als ‘Scupltuur-architectuur’. Dit komt ook tot uitdrukking in zijn boek ‘Kirchenbau von heute für morgen, 1964 (hedendaagse kerkenbouw voor morgen)’.

Hij benadrukt hierin dat een kerkgebouw religieus en sociaal middelpunt van de gemeenschap moet zijn en zijn uitgangspunt het combineren van moderne sculptuur en architectuur is. De beste manier dit te bereiken is een neutraal gebouw zowel dienst doet voor de liturgie, als ander gebruik, een Gesamtkunstwerk of  totale kunst, zoals hij het noemde.

De werkzaamheden begonnen in 1968. Het gebouw is inderdaad een combinatie van een beeldhouwwerk en architectuur, met combinaties van hout en beton, veel licht en plaats voor religie en wereldlijke functionaliteit.

Het kruis boven de sacristie dateert uit de elfde eeuw, de Pietà, de beelden van de heilige Théodules (patroonheilige van Valais) en St. Nicolaas (patroonheilige van de kerk) en de vier evangelisten komen uit de veertiende en vijftiende eeuw. Veel schilderijen en fresco’s komen uit de kerk van 1770.

De kerk voldoet aan alle voorwaarden van een katholieke kerk (onder andere kapelletje, altaar, sacristie, doopvont, zitplaatsen) in een modern jasje. Het complex heeft daarnaast de hierboven genoemde sociale functies.

De St. Nicolaas kerk van Hérémence is naast de Pyramides van Euseigne, de stuwdam La Grande-Dixence  het derde monumentale werk in deze vallei.

Bron: Anne-Fanny Cotting, Carole Schaub, L’église Saint-Nicolas d’ Hérémence, Société d’Histoire et de l’art en Suisse (SHAS), Berne 2021) ook  beschikbaar in Duits en Engels.