Graubünden in honderd historische verhalen

14 januari 2022

Welk kanton heeft 460 drieduizend + bergen, 615 grotere en kleine meren, honderden bruggen en viaducten, 150 dalen, drie officiële talen (het Walser niet meegerekend), twee (inter) nationaal bekende steenbokken Gian en Giachen, het oudste bisdom ten noorden van de Alpen, ’s werelds grootste prehistorische bergverschuiving, de meeste Karolingische en Romaanse kloosters, het hoogste dorp in de Alpen en drie wapens, waaronder weer een steenbok, in zijn heraldiek ?

De vraag kan ook luiden ? Welk kanton lijkt fysisch het meest op Zwitserland ? Ook het ontstaan en de naamgeving van Graubünden (Les Grisons, Grischun of  I Grigioni), over dit kanton gaat het hier, is bijzonder.

Welk land of streek is genoemd naar een kleur ? Het kanton dankt zijn naam echter aan het verdrag (de Bundsbrief) van drie soevereine bonden in 1524. De Grauer of de Oberer Bund, de Zehngerichtebund en de Gotteshausbund stichtten de Republik of de Freistaat der Drei Bünde. Deze republiek werd de facto als een soevereine staat erkend door de grootmachten. Ze was weliswaar geen lid van de Eidgenossenschaft of Confederatie van dertien kantons, maar was als zugewandter Ort nauw gelieerd en een bondgenoot.

Deze eenheid wil niet zeggen dat er geen conflicten waren. Ook deze republiek werd in periodes verscheurd door politieke, religieuze (na de Reformatie), economische en vooral dynastieke twisten tussen de leidende families.

Het kanton Graubünden ontstond pas 275 jaar later. De Franse bezetter hief in 1798 de oude Confederatie van dertien kantons op. Daarvoor in de plaats kwam de Helvetische Republiek (1798-1803) met kanton Rätien als opvolger van de Republiek der Drei Bünde.

Met de vestiging van de Confederatie van 19 kantons, waaronder Graubünden, doet dit kanton in 1803 zijn intrede in de Zwitserse Eidgenossenschaft. De naam is afgeleid van de Grauer Bund.

Er kunnen over dit kanton wel duizend en een verhalen en legenden en zelfs sprookjes in en over de vele kastelen, wouden, wilde dieren en persoonlijkheden worden verteld.

Zo fascinerend is zijn (ontstaans) geschiedenis, cultuur, flora en fauna (inclusief sinds enige jaren weer de wolf en soms zelfs weer een beer (de laatste was in 1905 in S- Charl doodgeschoten), de magnifieke natuur, de kunst, Grandhotels, UNESCO-spoorwegtrajecten-, natuurparken en berggebieden, dorpen en stadjes, ja zelfs over de introductie van bridge in St. Moritz, Flims of was het misschien toch in Davos in de jaren 1920 ?

Het is een team van 65 historici en journalisten gelukt in honderd verhalen een pakkend en veelzijdig beeld te schetsen van het Zwitserland in het klein.

Peter Röthlisberger (Hrsg.), Graubünden in 100 Geschichten (Chur, 2021).