Habsburg en wildlife langs de Reuss
31 januari 2022
De Reuss is een rivier van ongeveer 160 kilometer met twee bronnen: de Gotthardpas en de Furkapas. Ze is weliwaar niet de langste rivier van Zwitserland, maar heeft een respectabele staat van dienst.
Ze stroomt bijvoorbeeld door de Schöllenenschlucht. Deze kloof met zijn wanden van honderden meters hoog was tot de dertiende eeuw een onneembare hindernis om de Gotthard over te komen.
Geen hindernis is de bewoners van Uri, een van de zogenaamde oerkantons in centraal-Zwitserland, echter te groot. Rond 1230 lukte het door de bouw van bruggen, destijds een huzarenstukje van ingenieurskunst, deze kloof te overbruggen. De handel (en de verovering) van Italiaanse gebieden aan de andere kant van de Gotthard begon.
Habsburg, destijds de formele heerser in dit gebied, toonde vervolgens grote belangstelling voor deze onherbergzame regio. Dit leidde tot de nederlagen op het slagveld in 1315 en 1386. De Eidgenossenschaft, met Uri, Unterwalden en Schwyz als (mede) oprichters, was gevestigd.
De Reuss stroomt bij Flüelen het meer van Luzern in en bij de stad Luzern er weer uit. Luzern lag ook in de invloedssfeer van Habsburg. De Italiaanse handel, welvaart en het militaire succes van de jonge Eidgenossenschaft leidde in 1332 tot aansluiting bij dit bondgenootschap. De Reuss en het meer van Luzern waren belangrijke handelswegen geworden.
De rivier vervolgt haar weg in noordelijke richting in de Aargau. Dit gebied was tot 1415 ook van Habsburg. De Eidgenossen veroverden het in dat jaar en regeerden Aargau als Untertanengebiet in gemeenschappelijk bestuur (Gemeine Herrschaft) van acht kantons (Uri, Luzern, Zürich, Bern, Zug, Schwyz, Unterwalden, Glarus).
De fraaie middeleeuwse stadjes Bremgarten en Mellingen en middeleeuwse kloosters (onder andere St. Martin in Hermetschwil en St. Clara in Bremgarten) getuigen nog van dit Habsburgse verleden. Op de oude stadspoort van Mellingen zijn bijvoorbeeld de wapens van deze acht kantons afgebeeld, met centraal de dubbele adelaar van Habsburg.
Hoewel de Zwitserse Confederatie feitelijk al een zelfstandige bond van soevereine kantons (Orte) was in de vijftiende eeuw, werd de keizer van Habsburg formeel nog erkend. Het was immers in deze diepreligieuze tijd blasfemie een door God uitverkoren en gezalfde of gekroonde heerser van de troon de stoten.
Dat is de reden dat de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden bij de Unie van Utrecht (1581) Koning Filips II formeel nog erkende (Den koning van Hispanje heb ik altijd geëerd).
De Reuss trekt zich niets aan van deze ontwikkelingen en mondt bij Windisch (Kanton Aargau) in de Aare uit. Een wandeling tussen Mellingen en Bremgarten langs de oevers van de Reuss leidt niet alleen langs dit Habsburgse en Eidgenossische verleden, maar ook het heden van prachtige natuurgebieden.
De Reussebene is een natuurgebied van nationaal belang en als zodanig opgenomen in de Bundesinventar der Landschaften und Naturdenkmäler (BLN), L’Inventaire fédéral des paysages, sites et monuments naturels (IFP). Het strekt zich uit tot de monding bij Windisch.
En met reden, zoals onder andere het Eichenwaldreservat Emaus, het staatsbosgebied Risi, de Rüsshalde bij Stetten, de Foort Eggenwil, de Flachsee bij Unterlockhofen en Rottenschwil en de moeras- en bosgebieden tonen.
Bevers, ijsvogels en rietgebieden begeleiden de wandelaars langs de Reuss. Door bevers af- of omgeknaagde bomen zijn langs de hele route te zien. Rietkragen met zwermen watervogels doen zelfs Nederlands aan. Op sommige plekken waant de wandelaar zich zelfs in een Canadese wildernis of the Rocky Mountains.
Een andere aanbeveling voor deze wandeling is het geringe hoogteverschil tussen Mellingen en Bremgarten. Alleen bij Mellingen moet een steile heuvel worden overwonnen, daarna is het een vlakke etappe.
De Zwitserse Alpen Club
De Zwitserse Alpen Club (Schweizer Alpen Club, SAC/Club Alpin Suisse, CAS) organiseert regelmatig wandeltochten in deze omgeving (en elders) in het land.
Hoewel de naam anders doet vermoeden, organiseert de SAC niet alleen skitochten, bergbeklimmingen en andere sporten in het hooggebergte en de Alpen, maar ook (wandel) activiteiten in andere regio’s.
(Meer informatie: www.sac-cas.ch).