Directe democratie in Zwitserland

31 januari 2022

Het ontstaan van de directe democratie in Zwitserland kan niet eenvoudigweg worden geïnterpreteerd als een organische ontwikkeling die van de premoderne en middeleeuwse Landsgemeinde leidde tot de verankering van volksrechten zoals referendum en initiatief in de kantonale grondwetten van de jaren 1830 tot 1870 en later in de federale grondwet (1874 en 1891).

Tegenover dit interpretatiepatroon staat een alternatieve opvatting. Het begrijpt het ontstaan van directe democratie als het resultaat van politieke en sociale strijd en tracht de “sociale logica” van de diverse protestbewegingen in kaart te brengen..

De nadruk ligt op de ervaringen, percepties, belangen en structuren van de historische actoren uit de lagere sociale lagen. Zij verschijnen niet alleen als passieve objecten, maar als agenten en reactoren.

Het Duitstalige boek bestrijkt de periode van de late Verlichting en de Amerikaanse (1776) en Franse Revoluties (1789) tot 1874, waarbij de nadruk ligt op deze periode waarin benaderingen van representatieve en directe democratie zich parallel ontwikkelen.

Tenslotte wordt getoond hoe deze plebiscitaire instrumenten worden uitgebreid en leiden tot de verankering van het facultatief wetgevend referendum in de herziene federale grondwet van 1874. Bovendien worden ook de tekortkomingen van de Zwitserse democratie in de 20e eeuw aan de orde gesteld.

Rolf Graber, Demokratie und Revolten. Die Entstehung der direkten Demokratie in der Schweiz, Zürich, 2017).