De plannen voor de Mondriaan-tentoonstelling in 2022 waren de inspiratie voor het conserveringsproject Piet Mondriaan. Het project ging in 2019 van start en richtte zich op de conservering op lange termijn van diens schilderijen, het technisch onderzoek van de zeven schilderijen in het bezit van de Fondation Beyeler en de reconstructie van de originele kaders en nieuwe ontwerpen voor de presentatie van Mondriaan-schilderijen.
Het einde van het project is de start van de tentoonstelling ‘Mondrian Evolution’. Piet Mondriaan (1872-1944) noemde zich vanaf 1911 Piet Mondrian, bij aankomst in Parijs. Ter gelegenheid van de 150e verjaardag van zijn geboorte wijdt de Fondation een overzichtstentoonstelling aan de Nederlandse schilder. Als een van de belangrijkste kunstenaars van de avant-garde gaf hij vanaf de jaren 1920 op beslissende wijze vorm aan de evolutie van figuratie naar abstractie.
De tentoonstelling is chronologisch van opzet en toont zijn artistieke ontwikkeling van een laat 19de-eeuwse Nederlandse landschapsschilder tot zijn beroemde rechtlijnige ordeningen van zwarte lijnen en de drie primaire kleuren, blauw, rood en geel.
De tentoonstelling toont echter de directe lijn van Hollandse landschappen, duinen, zee, boerderijen en molens naar zijn abstractie als een proces van gevoelens en percepties, tussen intuïtie en precisie, waarheidvinding en schoonheid, het gevoel van eenheid en de essentie van het beeld zelf.
Mondriaan heeft ook in de omgeving van Amsterdam, in het bijzonder in de gemeentes Ouder-Amstel en Abcoude veel geschilderd. Dat is de reden dat boerderijen en molens uit deze regio wereldberoemd zijn geworden en hun plaats hebben gevonden in New York, London en Chicago.
Mondriaan gebruikte zelf de term ‘evolutie’ voor zijn ontwikkeling als een cumulatie van ervaringen en fases van artistieke ontwikkelingen.
In zijn vroegere werken experimenteerde hij al met de invloed van kleuren, licht en de ervaring van ruimte, oppervlak, structuur en reflecties. Zijn eerste verblijf in Parijs (1911-1914) heeft zijn stijl beïnvloed.
Hij werd geïnspireerd door het kubisme en hij zette zijn onderzoek naar thema’s als abstractie voort. Na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) streefden veel kunstenaars naar een radicaal nieuw cultureel begin. Ook Mondriaan etaleerde zijn artistieke programma in theoretische essays, onder andere in het nieuwe Nederlandse tijdschrift De Stijl.
Mondriaan noemde zijn nieuwe stijl ‘Neoplasticisme’. Hij vatte het op als een concentratie van essentiële lijnen: zwart en wit, gecombineerd met de drie primaire kleuren blauw, rood en geel. Het samenspel van deze kleuren, vlakken en lijnen geeft oneindige mogelijkheden van compositie.
De tentoonstelling toont de belangrijkste werken van de kunstenaar, van zijn Nederlandse schilderijen tot zijn New Yorkse tijd.
De fascinerende korte film ‘Piet & Mondrian’ van Lars Kraume. vult de tentoonstelling aan. De film neemt als uitgangspunt zijn essay uit 1920 ‘Natural Reality and Abstract Reality’, waarin de kunstenaar zijn gedachten en overwegingen over abstracte kunst formuleerde.
Mondriaan bracht de laatste 25 jaar van zijn leven door in Parijs (1919-1938), Londen (1938-1940) en New York (1940-1944). Hij stierf als een beroemde avant-garde kunstenaar en een van de belangrijkste grondleggers van de abstracte schilderkunst. Hij maakte de weg vrij voor de abstractie na 1945.
De tentoonstelling maakt deel uit van de viering van 25 jaar Fondation Beyeler.