Mundaneam en Genève
8 juli 2022
Wat heeft Google te maken hebben met het stichten van een Wereldstad in Genève in de jaren 1930 ?
Het verhaal begint aan het einde van de negentiende eeuw in België. Paul Otlet (1868-1944) en Henri la Fontaine (1854-1943) wilden een Wereldbibliotheek stichten voor alle boeken, geschriften, iconografie, kranten, tijdschriften en alle andere geschriften.
Deze bibliotheek kwam er in 1920 onder de naam Mundaneum. Het was uiteraard een gigantische operatie. Het Mundaneum werd ondergebracht in het Jubelpark in Brussel en nam honderd zalen voor vele kilometers papier in beslag.
De financiering en organisatie blijven hier buiten beschouwing. Belangrijk is dat deze bibliotheek nog steeds bestaat en is uitgegroeid tot een universeel bibliografisch centrum. De UNESCO erkende Mundaneum in 2013 als werelderfgoed. De huidige huisvesting is in Bergen (Mons), eveneens in België.
Het Mundaneum wordt met reden het internet van papier genoemd en een papieren voorloper van Google. Google erkent dit en steunt dit project financieel en heeft het opgenomen in haar culturele erfgoedlijst.
Interieur Mundaneaum in Mons. Photo: www.mundaneum.be
Mundaneum en Genève
De beeldhouwer, schilder en stedebouwkundige Hendrik C. Anderson (1872-1940) en de architect, stedebouwkundige en archeoloog Ernest Hébrard (1875-1933) ontwikkelden in 1913 een plan voor de bouw van een wereldstad.
Deze nieuwe stad moest het centrum zijn van internationale communicatie en geschillenbeslechting. Ze diende dus de vrede en de welvaart en alle volken en landen moesten er een vertegenwoordiging hebben.
De oprichters van het Mundaneum steunden dit plan. Als vestiging kwam het Driemerengebied (de meren van Neuchâtel (Neuenburgersee), Biel (Bienne) en Murten (Morat) in Zwitserland en Brussel in Belgie als serieuze opties naar voren.
Toen werd het 1 augustus 1914 en was het plan van de baan. De oprichting van de Volkenbond in 1920 met haar vestiging in Genève na de afloop van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) gaf echter nieuwe hoop.
Paul Otlet benaderde in 1927 de architect Le Corbusier (Charles-Édouard Jeanneret, 1887-1965) die toen al naam had gemaakt, om een ontwerp voor deze stad te maken. De plaats van vestiging was Genève. Toen kwam echter de beurscrisis van 1929 en de daaropvolgende economische en politieke crises en spanningen.
Twee reuzenstandbeelden aan de ingang van de wereldstad, ontwerp 1913. Bron: Schlossmuseum Nidau. Foto: TES.
De wereldstad kwam nooit verder dan een ontwerp op papier. De entree van de geplande wereldstad heeft de stilistische kernmerken van haar tijd. De volgens een strict gridpatroon symetrisch opgebouwde stad (zoals in La Chaux-de-Fonds en Le Locle in kanton Neuchâtel) had als letterlijk hoogtepunt een toren van 320 meter. Deze toren symboliseerde de menselijke vooruitgang.
Het werd echter een Toren van Babel door de beide wereldoorlogen en de Koude Oorlog. Na 1945 en het overlijden van de oprichters van het Mundaneum is het project voor de wereldstad niet meer aan de orde geweest.
(bron: www.mundaneum.org/ Schlossmuseum Nidau: www.schlossmuseumnidau.ch).