Het Zwitserleven van een koe

12 augustus 2022

De consternatie en polarisatie over de veehouderij heeft in Nederland bijna letterlijk een kookpunt bereikt. Een blik over de grens is wat dat betreft altijd zinvol en dan in het bijzonder naar Zwitserland.

Denemarken

Eerst volgt echter een uitstapje naar Denemarken. De Deense Koning Christiaan II (1481-1559) nodigde in 1521 tuinders uit het Waterland in Holland uit om zich vanwege hun landbouwkundige kennis en innovatieve methodes in Denemarken te vestigen. Die boeren kregen grond toegewezen bij het dorp Dragør op het eiland Amager.

Ze voorzagen het Deense hof en Kopenhagen van groente, fruit en bloemen. Ze waren zo succesvol dat Deense boeren hun Hollandse collega’s met geweld wilden verdrijven. De Deens Koning was echter zo tevreden dat hij de Hollandse boeren onder zijn persoonlijke bescherming stelde. Denemarken heeft zelfs een museum gewijd aan deze historie.

Vijfhonderd jaar later worden de boeren niet door, maar in naam van de Nederlandse Koning gedecimeerd, zonder op een adequate en fatsoenlijke wijze naar alternatieven en oplossingen voor de actuele problemen te zoeken, zoals in andere landen, bijvoorbeeld Zwitserland, wel gebeurt, en wel al decennia lang. Nederlandse boeren zijn van oudsher gericht op productie, innovatie, andere bedrijfsvoering en indien nodig emigratie.

Wat betreft de schadelijke massaveeteelt heeft de Nederlandse overheid hier decennia niets aan gedaan, in tegendeel, ze en vette Europese subsidies stimuleerden het zelfs. Slechts weinigen betwisten dat het uit de hand gelopen is.

Niet alleen de boeren treft echter blaam, maar de (overheids- en EU) omgeving die dit faciliteerden. Nu zijn boeren veelal afhankelijk van deze bedrijfsvoering, die de overheid dus nooit ter discussie heeft gesteld, maar zelfs heeft gesteund.

Er is een parallel met het relatief milieuvriendelijke Puls-vissen (gebaseerd op het Deense Snurrevod (Snurrevaad of Fly-shooting). De fantastisch zeilende Deense Snurrevod viskotters uit de negentiende eeuw herinneren hier nog aan.

De EU blokkeert echter ook op dit gebied innovatie en steunt daarentegen ouderwetse en milieubelastende methodes. Ook zonder verzet van de Nederlandse overheid en media, zoals deze ook het illegale (en bijna misdadige) Frans-Italiaanse monetaire beleid van de ECB steunen. De euro is niets anders dan een combinatie van lire, peseta, Franse franc, drachmen en escudo. En de sluizen met duizenden miljarden staan wijd open. Dat wordt een boos ontwaken, als men al niet langzamerhand wakker wordt.

Zwitserland

Door de grote maatschappelijke betrokkenheid van Zwitserse burgers staat het land aan kop wat betreft eisen voor het welzijn van dieren in de veehouderij, onder andere met betrekking tot toegang in de vrije lucht, aantal, voer, stallen, vervoer en slacht.

Wettelijk is al bijna dertig jaar geleden (!) op initiatief van een meerderheid van burgers vastgelegd hoeveel dieren maximaal gehouden mogen worden en wel 300 runderen, 1500 varkens en 18 000-27 000 pluimvee, afhankelijk van de leeftijd. Op 25 september aanstaande volgt een nieuw referendum over strengere eisen in de veehouderij.

Het gaat om een Volksinitiative van burgers. De regering (Bundesrat) en het Parlement (Nationalrat en Ständerat) hebben hun mening gegeven en kunnen eventueel een tegenvoorstel doen en aan het Volk voorleggen (is niet gebeurd in dit geval).

Kanton Neuchâtel, La Sagne. Foto: TES.

De Zwitserse koe

Het beleid van de overheid is erop gericht de veehouderij kleinschalig te houden, zowel met het oog op de gezondheid voor mens en dier, natuurbehoud, milieu, betrokkenheid en een van de banken relatieve onafhankelijkheid van de boer. Het leven van de Zwitserse koe is in dit perspectief te vergelijken

Dit wil niet zeggen dat de situatie ideaal is. Ook in Zwitserland neemt de industriële veehouderij toe en bestaat er een belangentegenstelling tussen natuur en bedrijfsvoering, tussen boer en stedeling en is er ook sprake (stank) overlast en belasting van het milieu.  Ook het gebruik van antibiotica in de veehouderij en pesticiden in de landbouw zijn onderwerp van discussie en referenda.

In plaats van de veehouderij per decreet te decimeren, kiezen alle partijen er echter voor alternatieven te zoeken onder het motto ‘wat er in gaat, gaat er ook weer uit’. De koe produceert veel methaan vanwege het voedsel, dus ligt het voor de hand het voedsel van de koe aan te passen. De experimenten zijn in volle gang.

Politiek en bestuur

Hoe ga je als politiek en bestuur met de problemen en je burgers om, dat is de vraag. De permanente dialoog tussen boeren, burgers en de (lagere, kantonale en federale) overheid, het respect en de betrokkenheid van de (‘hoogopgeleide’)  stadsmens voor de boerenstand en de natuur in het algemeen kenmerken de Zwitserse benadering.

Aankomst bij de arena in Bazel, 15 juli 2022.

Serenade ‘le ranz des vaches‘ voor de boer en zijn koeien, Bazel, Tattoo 2022.

Vertrek uit de arena. 15 juli 2022.

Ook de stadsmens beseft dat boeren eeuwenlang de inwoners hebben gevoed en dat het boerenleven altijd hard werken in veelal armoedige en moeilijke (berg) omstandigheden is geweest. Zomers gaat het vee in de berggebieden bijvoorbeeld met de boer de malse alpenweides in, soms tot aan of over de boomgrens, weer of geen weer en het is niet altijd idyllisch op 2 000 meter hoogte in de zomer.

De boer logeert dan in een ‘chalet’, een klein houten gebouw, dat door de toeristen in de negentiende eeuw een soortnaam is geworden voor houten huizen in het land. Bij terugkomst, de Alpabzug, worden de boer en zijn koeien als helden onthaald.

Impressie van een Alpabzug.

Onthaal van boeren in Bazel, 16 juli 2022.

Conclusie

Weliswaar wacht het vee ook in Zwitserland uiteindelijk hetzelfde lot als in Nederland, namelijk de vleesconsumptie, maar tot die tijd heeft zij (verreweg de meeste) of hij vaak een Zwitserleven. Omdat de burgers als soeverein en dus de overheid en bestuur, en niet andersom, het zo willen.

Dit is overigens een van de redenen dat het land niets moet hebben van het agrarische subsidiebeleid van de Europese Unie (ongeveer 45% van het EU-budget, 2% BNP).

Deze Europese subsidies zijn, zoals (te) veel regelgeving van de EU, niet toegespitst op lokale omstandigheden en op maat gesneden, maar centraal in Brussel geregeld met juist averechtse gevolgen voor lokale hervormingen, veranderingen en houdbare en verantwoorde landbouw en veeteelt (en visserij). Veelal komen deze subsidies bovendien niet bij de juiste of zelfs malafide personen terecht.

Uiteindelijk is landbouw politiek, zoals energie, gezondheidszorg, openbaar vervoer, onderwijs, woningbouw, of, helaas, tegenwoordig ook monetair Italiaans/Frans wanbeleid van Rutte & Co en hun media.

De koe (of de kip) zijn relevant voor het tonen van het staatsrechtelijk en politiek (dis) functioneren van een land. Zwitserland toont niet alleen hoe de overheid met vee, maar ook met haar burgers omgaat.