De Rigi-Regio
29 juni 2023
Een van de beroemdste bergen van Zwitserland is de Rigi. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de St. Gotthard, Zermatt of de Jungfrau is het niet de hoogte (1 798 m boven zeeniveau), maar de ligging, het Vierwoudstedenmeer (Vierwaldstättersee) en geschiedenis die haar de naam “Koningin van de bergen” (Königin der Berge) hebben opgeleverd.
Albrecht von Bonstetten (1443-1504), de eerste afbeelding van de Eidgenossenschaft, 1479. De Eidgenossenschaft als middelpunt van de aarde en de Rigi als koningin der bergen, regina montium. Collectie: Bibliothèque nationale de France. Latijn 5656, p. 8r. Afbeelding: Museum Vitznau-Rigi
Tot de 18e eeuw was Centraal-Zwitserland vooral een doorgangsgebied op weg van of naar Italië voor de “Beau Monde” en de “Grand Tour” van de Engelse adel. Slechts weinigen toonden of hadden interesse in het deels onherbergzame land. Diplomaten, prelaten, pelgrims, kooplieden en andere reizigers met zakelijke bedoelingen kwamen niet verder dan de grotere steden of kloosters. Toerisme, alpinisme, natuurliefhebbers of wandelaars bestonden nog niet.
Detail van de “Wäggemann-Karte, 1630. In het midden de drie dorpen Weggis, Vitznau en Greppen. Beeld: Museum Vitznau-Rigi
De drie belangrijkste dorpen in de Rigi-regio zijn Weggis, Vitznau en Greppen. Weggis is voor het eerst genoemd in documenten in 1116 als “Guategisso”. Greppen wordt in 1259 “Crepon” genoemd en Vitznau in 1342 “Vitzenouwa”.
Weggis en Vitznau waren oorspronkelijk eigendom van het klooster Pfäfers. Luzern verwierf Vitznau en Weggis in 1380. Greppen was tot 1406 eigendom van de Habsburgers. In dat jaar verwierf Luzern het dorp.
Greppen tegenwoordig
2009, 750 jaar Greppen
De Heilige Wendelin
Weggis tegenwoordig
Weggis daarentegen had korte tijd de status van een soevereine “dorpsrepubliek”, van 1359 tot 1380 (tot de overname door Luzern), en was zelfs aangesloten bij de Confederatie als een bondgenoot. Het nabijgelegen Gersau behield deze status zelfs tot 1798!
Tot 1798 en de oprichting van de Helvetische Republiek (1798-1803) veranderde er politiek, economisch en sociaal niet veel in de Rigi-regio, afgezien van een aantal opstanden van ontevreden inwoners vanwege het bestuur van Luzern en de zijdefabriek in Vitznau en Weggis.
Vitznau tegenwoordig
Het einde van de 18e eeuw luidde echter de veranderingen van de 19e eeuw in. De opkomst van journalistiek en kranten en de aandacht voor Zwitserland van schrijvers en intellectuelen zorgden binnen een generatie voor een ware Zwitserland rage.
Jean-Jacques Rousseau, Lord Byron, Madame de Stäel, Johann Wolfgang von Goethe en Edward Gibbon zijn slechts enkele voorbeelden. De eerste Amerikanen Thomas Jefferson, James Madison en John Adams beriepen zich in hun Onafhankelijkheidsverklaring van 4 juli 1776 ook op deze bijzonder republikeinse confederatie in Midden-Europa te midden van monarchieën.
De industrialisatie van het land, met inbegrip van de horloge- en textielindustrie, begon ook op te vallen. De Napoleontische oorlogen zorgden echter voor stagnatie tot 1815.
De Luzern bij Weggis
Na 1815 vonden er echter grote economische, sociale en politieke veranderingen plaats. De Rigi-regio was een van de eerste die hiervan profiteerde. Vanaf 1820 maakte een nieuw aangelegde weg een directe postkoetsverbinding mogelijk van de scheepvaartsteigers naar onder andere Rigi-Scheidegg, Rigi-Kulm en Rigi-Kaltbad. Het is geen toeval dat op deze plaatsen de eerste Grand Hotelsvan het land werden gebouwd. Het vervoer verliep in die tijd voornamelijk via het Vierwoudstedenmeer en niet over land.
De eerste stoomschepen op het Vierwoudstedenmeer werden in 1837 in gebruik genomen. Het bedrijf Escher Wyss werd zelfs Europees leider in de bouw van deze schepen voor de binnenvaart! Met de aanleg van spoorwegen werd het vervoer naar het Vierwoudstedenmeer steeds comfortabeler.
Grand hotels schoten als paddenstoelen uit de grond. Weggis, Vitznau en Greppen profiteerden van de toeristische boom. Adembenemende uitzichten op de Alpen, goede wandelmogelijkheden, gemakkelijke toegang, hotels en kuuroorden en boottochten op het meer lagen aan deze ontwikkeling ten grondslag.
21 mei 1871 was een gedenkwaardige dag. De Vitznau-Rigi-spoorweg, het eerste tandradspoorwegsysteem, werd in gebruik genomen. Een van de eerste Zwitserse kuuroordverenigingen (Kurverein) ter bevordering van het toerisme werd in 1888 in Vitznau opgericht, gevolgd door die van Weggis in 1893.
De Rigi-Bahn. Beeld: Museum Vitznau-Rigi
De infrastructuur, wegen, openbare toiletten, openbaar vermaak (theater, concerten), bankjes om te zitten en te rusten, boulevards met bomen, elektrische straatverlichting, een betere watervoorziening, havens en de dagelijkse schoonmaakdienst waren (tot op de dag van vandaag) goed georganiseerd.
De buitenlandse toeristen brachten ook de protestantse religie naar het katholieke kanton. In 1904 was de hervormde St. Markuskerk in Vitznau de eerste niet-katholieke kerk in een dorp in het kanton.
St. Markuskerk in Vitznau
De Rigi was ook het toneel van de eerste skipogingen in Centraal-Zwitserland. Josef Dahinden-Pfyl (1863-1931), eigenaar van Hotel Bellevue in Kaltbad, en de Pilatus-afdeling van de Zwitserse Alpenclub (SAC), opgericht in 1863, ondernamen 1906 de eerste skitochten op de Rigi.
Vanaf 1907 vervoerde de Rigi-baan ook ’s winters gasten naar Scheidegg, Kulm en Kaltbad. In 1908 werd de Rigi Skiclub opgericht. De Rigi was nu het hele jaar door een bestemming geworden voor winter- en zomersport en toerisme.
Dit was niet het einde van de innovaties in de Rigi-regio. In Hertenstein werd een van de eerste openluchttheaters van het land gebouwd en in Weggis is in 1919 het eerste gemengde openluchtzwembad (voor mannen en vrouwen) in het meer geopend. Het was een groot succes en bestaat nog steeds.
Poster rond 1930 Beeld: Museum Vitznau-Rigi
Weggis, Lido strandbad, tegenwoordig
Naast de vele toeristische attracties is er nog iets dat aandacht verdient in deze ecologische tijden. Greppen is (weer) een kastanjeparadijs met als hoogtepunt de jaarlijkse Chestene-Chilbi in oktober. Eeuwenlang waren kastanjes het belangrijkste voedsel in de regio.
Greppen, Kastanjeweg (Rigi-Chestene-Weg)
In het midden van de 20e eeuw raakte de kastanje echter in de vergetelheid. Er waren veel alternatieven en de kastanjecultuur was bijna geschiedenis. Rond 2 000 beleefde de tamme kastanje echter een opleving. Dankzij het milde klimaat gedijt de tamme kastanje uitstekend op de zonnige hellingen van de Rigi.
(Bron en verdere informatie: Gemeinde Greppen; Ferienregion Weggis-Vitznau; Museum Vitznau-Rigi)
Informatiepaviljoen Hohle Gasse
Ruïne Gesslerburcht
De Hohle Gasse
Immensee, Mission Bethlehem