Susauna, Willem Jan Holsboer en de zilvervosfokkerij
12 augustus 2023
Susauna (Oberengadin, kanton Graubünden) maakt deel uit van de gemeente S-chanf. S-chanf werd voor het eerst vermeld in 1139. Het bisdom Chur kocht soevereine rechten en land in het Oberengadin van de graven van Gamertingen.
Het gehucht Susauna ligt aan de ingang van het Val Susauna aan de beek Vallember. Tegenwoordig heeft Susauna ongeveer 20 inwoners en is het niet meer van groot economisch belang. Dat was vroeger wel anders.
De oude Säumerweg in het Susaunadal
Economie en de Scalettapas
Naast de Flüelepass was de Scalettapass tot in de 19e eeuw van groot economisch belang voor het goederenverkeer en de muilezelhandel (Säumerweg). Er liep een Säumerweg door het dal van Tirano (Veltlin, Italië) naar Gargellen (Vorarlberg, Oostenrijk) en de Bodensee regio (Duitsland).
Tegen het einde van de 19e eeuw werd de route over de Scaletta steeds minder gebruikt door de verbetering van andere wegverbindingen en de aanleg van spoorwegen.
Willem-Jan Holsboer (1834-1898), Heimatmuseum Davos. Foto: Wikipedia
Scaletta spoorweg
Aan het einde van de 19e eeuw werd er een spoorweg door de vallei gepland, de Scalettabahn. De Nederlandse ondernemer Willem Jan Holsboer (1834-1898) had al het initiatief genomen voor de spoorlijn Landquart-Davos (1888). In 1890 zou de Scaletta-spoorlijn worden geopend en door Bergell naar Chiavenna lopen.
Op 2 april 1890 diende Holsboer ook een concessieaanvraag in voor een spoorlijn van Cinuos-chel naar Martinsbruck, die als voortzetting van de Scaletta-lijn een verbinding met het Oostenrijkse netwerk moest garanderen.
De plannen gingen niet door en het Engadin werd toegankelijk door de Albula spoorweg (1903-1904). De route over de Scaletta-pas en het Val Susauna was al eerder afgenomen door de aanleg van de Flüela-pas (1867).
De oude zilvervosfarm (Silberfuchsfarm) „Bernina en de huidige Veduta Susauna Pop-up
De Bernina Zilvervosfokkerij
De innovatiekracht van ondernemers uit Graubünden, en niet alleen van banketbakkers, hoteliers en andere toeristische exploitanten, was ook aanwezig in Susauna. Op 30 december 1928 kocht de “Bernina” zilvervosfokkerij de grond van het huis Chesa cotschna (rood huis) in het gehucht Susauna voor het fokken van zilvervossen. In december 1929 was het complex klaar.
Er waren 31 vossenverblijven en een vrije uitloop. Naast zilvervossen werden er ook Karakul schapen (dikstaartige schapen uit Bukhara) gefokt. In 1930 bestond de schaapskudde uit 24 ooien met lammeren en één volbloed Karakul ram.
Door een enorme daling van de prijs van zilvervossenbont moesten veel zilvervossenfokkerijen in Zwitserland hun deuren sluiten en werden ze geliquideerd. Dit was ook het geval met de zilvervossenboerderij in Susauna in 1934.
De Val Susauna is echter nog steeds een prachtige wandelgebied met de oude Säumerweg, de hervormde kerk (1696) en de oude zilvervosfokkerij (de huidige Veduta Susauna Pop-up als oriëntatiepunten en een herinnering aan de ‘goede oude tijd’.
(Bron en verdere informatie: Gemeinde S-Chanf; Engadin Tourismus).
