De Ustertag, de federale grondwet en democratie
20 november 2023
In de late middeleeuwen en de vroeg moderne tijd verwierf de stad Zürich grote delen van het omringende platteland. De plattelandsbevolking van het kanton stond onder politiek en economisch toezicht van de heersers van de stad.
De Helvetische Republiek (1798-1803) riep in 1798 weliswaar vrijheid en gelijkheid uit, wat de juridische gelijkheid van stad en platteland moest garanderen. In 1814 vaardigde de oude oligarchie echter een nieuwe grondwet in die de macht van de oude heersers weer herstelde (de zogenaamde Restauration).
De plattelandsbevolking begon zich echter te ontwikkelen op scholen en in verenigingen. Langzaam kon ook de pers mensen vertrouwd maken met nieuwe ideeën. Zij brachten de kritiek in de openbaarheid. Het waren de jaren van de Regeneration.
Diese liberale Revolution von 1830 war schon im Tessin ausgebrochen. Das Tessin wurde am 23. Juni 1830 nicht nur der erste Schweizer Kanton mit einer liberalen Verfassung, sondern auch in Europa, een maand voor de Franse julirevolutie in juli 1830.
Stefano Francisini (1796-1857), de belangrijkste pleitbezorger van de Grondwet van Tessin van 1830
Op 22 november 1830 marcheerden ongeveer 10.000 inwoners van het kanton naar het plaatsje Uster. De gebeurtenis verliep vreedzaam en zonder incidenten. Het volk had gesproken en al op 6 december 1830 werden de nieuwe leden van de Grote Raad (Grosse Rat) gekozen, twee derde van de leden waren van het platteland. De nieuwe liberale grondwet werd vervolgens al in maart 1831 van kracht.
In de kantons Tessin, Thurgau, Aargau, Luzern, St. Gallen, Freiburg, Vaud, Solothurn, Bern en Schaffhausen werden de oude elites ook vreedzaam vervangen en liberale grondwetten ingevoerd. De revolutie van 1831 in kanton Neuchâtel mislukte echter en slaagde pas in februari 1848. De beweging in Bazel leidde 1833 tot de scheiding in de twee kantons Basel-Stadt en Basel-Landschaft.
Er volgden na 1831 nog 17 jaar van polarisatie en de Sonderbundsoorlog (1847) in de oude Confederatie, maar op 12 september 1848 was er een nieuwe Zwitserse grondwet en een nieuwe democratische en liberale confederatie, een wereldprimeur!
Op 16 november 1848 koos het parlement (de Bundesversammlung) de eerste zeven leden van de regering (Bundesrat): Jonas Furrer (Zürich), Ulrich Ochsenbein (Bern), Henri Druey (Vaud), Jozef Munzinger (Solothurn), Stefano Francini (Tessin), Friedrich Frey-Herosé (Aargau) en Wilhelm Näff (St. Gallen).
De Bundesrat (lid van de zevenkoppige regering) Ignazio Cassis (afkomstig uit Tessin) zei in zijn toespraak tijdens de herdenkingsceremonie van Uster Day op 19 november 2023 in de kerk van Uster:
“…….De Dag van Uster herinnert ons aan de liberale revolutie als beslissende stap in de geschiedenis van ons land. Voordat deze liberale revolutie naar Uster kwam, ontbrandde ze in Tessin! Tessin was het eerste kanton met een grondwet waarin liberale waarden zoals gelijkheid voor de wet, scheiding der machten en democratie waren vastgelegd.
Deze liberale revolutie was een keerpunt op weg naar de oprichting van de federale staat (in 1848). Het was echter nog een lange weg voordat de eerste Zwitserse grondwet van kracht kon worden. De revolutie werd gevolgd door een contrarevolutie en een burgeroorlog (1847)…..” (Bron: www.admin.ch)
Een auteur schrijft in een studie over deze periode:
“Regeneration: Rückgriff auf ältere Widerstandstraditionen. Der politische Umbruch von 1830 und die Einführung von liberalen Verfassungen in elf Kantonen sind die Folge von Volksbewegungen, die an die alteidgenössische Befreiungstradition, an die Widerstandbewegungen im Ancien Régime und an die Bewegungen von 1814/15 anknüpfen.
Ein Mittel der Massamobilisierung sind die den Landsgemeinden nachempfundenen Volkstage oder Volksversammlungen. Als wichtigste Erreignis gilt der Volkstag von Uster vom 22. November 1830”.
(Rolf Graber, Demokratie und Revolten. Die Entstehung der direkten Demokratie in der Schweiz, Zürich 2017).