Chaplin’s World aan de oevers van het meer van Genève

7 juni 2024

6 juni 1944 (D-Day) was niet alleen een dag van hoop voor burgers van de bezette landen in West-Europa. Voor de acteur en filmregisseur Charlie Chaplin (1889-1977) was het ook een moment van een lang gekoesterde en publiekelijk geuite actie. Hij was slechts vier dagen ouder dan de Duitse dictator, maar overleefde hem ruim 32 jaar.

Ze hebben elkaar nooit ontmoet, maar kenden elkaar maar al te goed. De dictator was verzot op (Amerikaanse) films uit het interbellum (de periode tussen 1918-1939) en Chaplin was de beroemdste artiest uit die tijd.

De slottekst uit de ‘Great Dictator’

Het is niet bekend of de dictator ook de film ‘The Great Dictator’ (1940) heeft gezien. Deze film werd uiteraard niet in de door Het Duitse Rijk bezette of controleerde gebieden vertoond.

Pas na de bevrijding was de film te zien in Europese landen. De film ging in het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Verenigde Staten, de bevrijders van West-Europa (en overwinnaars van Japan), echter wel in première in 1940.

Ook na 1940 zette Chaplin zich in om Europa te bevrijden van deze dictatuur. Hij woonde en werkte vanaf 1912 in Amerika en engageerde zich vanaf 22 juni 1941 (de Duitse aanval op de Sowjet-Unie, de voormalige trouwe bondgenoot van de Nazi’s) voor ondersteuning van dit land.

In zijn films engageerde en associeerde hij zich veelal met de ‘verworpenen der aarde’ en was hij kritisch op de consumptiemaatschappij en ongebreideld kapitalisme.

Zijn steun voor de Sowjet-Unie was echter geen steun voor het communisme, maar was tegen Duitsland gericht. Ook Winston Churchill maakte die keuze (“If Hitler invaded hell (Sowjet-Union) I would make at least a favorable reference to the devil in the House of Commons”).

De Koude Oorlog na 1945 betekende voor Chaplin echter verantwoording afleggen voor zijn geëngageerde politieke standpunten. Ten tijde van het Amerika van het Mccarthyisme vanwege de wereldwijde communistische agressie was na 1948 echter geen plaats voor nuance en Chaplin verliet Amerika in 1952.

Hij vestigde zich met zijn vrouw Oona O’Neill (1925-1991) en zijn (groeiende) kinderschare in de Mansion de Ban (Manoir de Ban) in Corsier-sur-Vevey (kanton Waadt) aan het Meer van Genève.

Keizerlijke, koninklijke, aristocratische families, kunstenaars, artiesten, wetenschappers, politieke bannelingen en andere beroemdheden vestigden en vestigen zich al eeuwen graag in Zwitserland.

Het zijn niet alleen de stabiele democratie, (intellectuele) tolerantie, cultuur, natuur, het landschap, het wetenschappelijke, economische, monetaire en fiscale systeem die het land aantrekkelijk maken.

Chaplin en vele anderen voor en na hem waardeerden en waarderen vooral de discretie, respect voor en met elkaar, omgangsvormen en het functioneren van de samenleving, kortom de levenskwaliteit, het Zwitserleven.

Chaplin genoot dagelijks van zijn park en het meer van Genève en de ontvangst bij vele lokale evenementen en bezoeken. Hij lunchte bijvoorbeeld regelmatig in het nabij gelegen Saint-Saphorin en andere dorpen. Hoewel hij nauwelijks Frans sprak, waren zijn ontmoetingen met de lokale bewoners altijd hartelijk. Vele internationale beroemdheden bezochten bovendien zijn villa.

Chaplin was altijd gefascineerd door het circus en heeft daaraan ook diverse films gewijd. Vanaf 1952 was hij altijd aanwezig als eregast bij de voorstellingen van het beroemde Circus Knie.

De Mansion is tegenwoordig toegankelijk voor het publiek en toont met name het privéleven van Chaplin vanaf 1952 tot 1977.

Het nabijgelegen museum geeft een veelzijdig en afwisselend beeld van zijn leven en ontwikkeling als mens, (geëngageerd) artiest en als humanist, vanaf zijn jonge jaren in Engeland, zijn hoogtijdagen in Amerika tot zijn laatste projecten en jaren in Zwitserland.

(Bron en verdere informatie: Chaplin’s World)

Impressies van Manoir de Ban en het park