De Rütli, een eed en het afzetten van een vorst
19 juni 2024
Der Weg der Schweiz is een historische weg langs de Urnersee, de zuidelijkste arm van het Vierwoudstedenmeer. De lengte is ongeveer 35 kilometer en is verdeeld in 26 etappes voor de 26 kantons.
De volgorde wordt bepaald door het jaar van toetreding van de kantons tot de Confederatie. De lengte van de delen is gebaseerd op het aantal inwoners van een kanton in 1991, waarbij per inwoner de lengte 5 mm is.
De Urnesee vanaf Seelisberg
Vanwege deze opzet verbaast het niet dat de Rütli aan de oevers van de Urnersee de eerste halteplaats van deze route is. Het is niet relevant of op deze plaats in 1291 de drie eerste leden Uri, Schwyz en Unterwalden (Obwalden en Nidwalden)een eed hebben gedaan ter bekrachtiging van hun verbond. Het is in ieder geval een mooi verhaal dat in de politieke en historische context past. Hetzelfde geldt voor Wilhelm Tell.
De ‘Schwurplatz’, locatie van de eed
In late middeleeuwen waren er vele bondgenootschappen en samenwerkingsverbanden tussen steden en andere plaatsen (Orte) in dit deel van Europa. Alleen de Zwitserse Eidgenossenschaft heeft de 19e eeuw echter gehaald. Wat ‘als’ is geen interessante historische vraag.
Feit is bovendien een authentiek document uit 1315 dat een verbond tussen deze drie Orte bevestigt. Daarna volgt een lang proces van staatsvorming van een los statenverbond van steeds meer Orte en steden (het woord kantons stamt uit de 16e eeuw) tot de moderne Confederatie in 1848. De Eidgenossen dachten er in 1291 of 1309 echter nog niet aan een eigen staat te stichten.
Het in opstand komen tegen de landsheer, in dit geval Habsburg en zijn voogden, was in deze religieuze tijd een doodzonde. Er moest een rechtvaardiging zijn en dat is tevens de achtergrond van het verhaal van Wilhelm Tell. De landsheer (de voogd Gessler) was immers een tiran.
Eerste pagina van de ‘Acte van Verlatinghe’, 1581. Foto: Wikipedia
Een soortgelijk geval deed zich voor in de Nederlanden in 1579 met de oprichting van de Unie van Utrecht (een confederatie van zeven soevereine provincies (kantons) met een Staten-Generaal (Tagsatzung).
De Spaanse koning werd afgezet als soeverein met de daaropvolgende ‘Acte van Verlatinghe‘ (1581). De grondige en religieus gefundeerde motivatie was dezelfde als in het verhaal van Willem Tell: de heerser is een tiran en daarom is de afzetting gerechtvaardigd, en alleen om die reden.
Feit is dat ondanks machtige en veelal agressieve buurlanden, de reformatie, economische-, taal- en cultuurverschillen, deze confederatie tegenwoordig het minst slechte democratische systeem in Europa en wellicht zelfs in de wereld heeft.
Beeld: Rütli Museum
Bovendien zijn de economie, het monetaire beleid, de multiculturele en internationale samenleving, cultuur, wetenschap en onderzoek en het respect en omgang met de natuur van een hoog niveau.
De Rütli, gelegen aan de voet van het dorp Seelisberg (kanton Uri), is met reden een locatie om te koesteren. Een wandeling van Seelisberg naar de Rütli duurt bergafwaarts ongeveer een uur.
Het pad vanaf Seelisberg naar de Rütli
Een wandeling naar de Rütli vanaf Seelisberg is een kleine stap, maar wat ruim 700 jaar geleden in deze regio is begonnen, is een reuzenstap voor de vorming van de huidige Confederatie geweest.
(Bron en verdere informatie: Weg der Schweiz)
De Kleine en de Grote Mythe (kanton Schwyz). Op de voorgrond Brunnen (kanton Uri), op de achtergrond Schwyz
Sisikon
Rütli Museum
De Rütliwiese
