De Reto-Romaanse taal in de Bündner natuur
23 juli 2024
De jaarlijkse cursus Vallader-Romaans is op 22 juli in Scuol (kanton Graubünden) weer begonnen. De Lia Rumantscha, de organisator van deze cursus, telde dit jaar 153 deelnemers, weer meer dan vorig jaar.
Het Romaans kan zich in Zwitserland en in het buitenland op een steeds grotere belangstelling verheugen. De jaarlijkse nationale Week van de Romaanse taal (Eivna (Emma) rumantscha) wijst hier ook op.
Ook op andere plaatsen in Graubünden worden deze cursussen Romaans (Puter, Surselvan, Surmeiran of Sutselvan) georganiseerd, niet alleen door de Lia Rumantscha, maar ook door andere organisaties
Scuol
Het koesteren van de diversiteit, respect voor andere talen en culturen en het functioneren van de multiculturele samenleving is al eeuwen de bouwsteen van meertalig Zwitserland. Het verklaart ook deels het succes van Zwitserland als bemiddelaar in internationale conflicten.
Dertig jaar geleden was er op nationaal niveau nauwelijks belangstelling (en dus geld) beschikbaar voor het steunen en het ontwikkelen van de Romaanse taal en cultuur. Ook Romaans-sprekende inwoners verloren hun betrokkenheid vanwege nieuwe media, toerisme, werkgelegenheid en bedrijven uit andere taalregio’s en landen.
Breil/Brigels (Surselvan): Stai si, defenda romontsch, tiu vegl lungatg (Verweert u, verdedigt Romanen, uw oude taal! Giacun Hasper Muoth (1844-1906)
Jonge mensen verlieten de regio vanwege studie of werk en kwamen vaak niet terug. Maar ook bij deze groep winnen de Romaanse taal en cultuur snel aan aanzien en status.
Tegenwoordig zingen, spelen en spreken de kinderen weer als vanzelfsprekend Romaans in de straten, thuis en op school van de dorpen en is het voor oudere inwoners (weer) een identiteit om trots op te zijn.
De Lia Rumantscha assisteert ook bij het opzetten van lokale Romaanse organisaties, tot dusverre met name in Duitstalig-Zwitserland, maar met spoedige uitbreiding in Frans- en wellicht Italiaanstalig Zwitserland.
De Lia Rumantscha (in samenwerking met de Uniun dals Grischs) organiseert van 7 tot 11 oktober een cursus Romaans (Vallader) in St. Mustair.
En met reden. Het Romaans is een van de oudste nog levende talen van Europa en een directe afstammeling van (vulgair) Latijn en de Raetische voorgangers.
Bovendien is het een mooie, melodieuze taal, wat goed aansluit bij het muzikale niveau, de veelheid en kwaliteit aan cultuur en de natuurlijke schoonheid van de regio.
(Verdere informatie: www.liarumantscha.ch)
