Agenda

Wat is de definitie van “exotisch” in Zwitserland of elders? Deze veranderende notie conditioneert nog steeds de manier van kijken naar de wereld van vandaag. Twee eeuwen geleden bestond er in Zwitserland een andere kijk op landen van Europa en andere continenten en haar inwoners. De tentoonstelling onderzoekt de relatie tussen Zwitserland en het buitenland in het tijdperk van de Verlichting, maar biedt ook een link naar de 21e eeuw en een begrip van de (veranderde) wereldbeelden. Talrijke activiteiten, artistieke installaties en samenwerkingsverbanden met andere culturele en historische instellingen begeleiden deze tentoonstelling, die ook ingaat op actuele onderwerpen.

Echte liefde bestaat en bestond, evenals maatschappelijke conventies, althans dat is het uitgangspunt van de tentoonstelling (L’amour en boîte). In de periode 1812-1817 schreven Eugénie de Treytorrens (1785-1856) en Charles d’Odet (1776-1846) elkaar ten minste 252 brieven. Eugénie was van welgestelde protestante komaf uit Guévaux (kanton Fribourg). Charles kwam uit een familie van landeigenaren, maar was aanzienlijk minder gefortuneerd, ook nog eens katholiek en uit een ander kanton (Valais). Hun correspondentie is bewaard gebleven. Ze geeft een goed inzicht in de sentimenten, moraal, relatie man-vrouw, protestant-katholiek en het belang van fortuin binnen dezelfde klasse van bourgeoisie. In de correspondentie komen deze aspecten telkens weer aan de orde en ze zijn ook elf keer reden geweest de relatie te beëindigen. De twaalfde keer, in een brief gedateerd 4 november 1817, maakt Eugénie het definitief uit.

In de huidige tijd van sociale media gaat de correspondentie veel sneller, minder hoffelijk en minder langdradig. De discussies hebben ook een andere inhoud, de sentimenten blijven echter gelijk. Overigens zijn Eugénie en Charles beiden kort daarna getrouwd, zij met  notaris Charles Stoecklin (1793 – 1842) uit Fribourg, hij met Aglaé de Bons (1797 – 1864).

De dubbele tentoonstelling (Zeitzeuge und Pioniere der Mundartdichtung) presenteert de reizende tentoonstelling ‘Schweizerreise – Johann Peter Hebel als Aufklärer’ (Reis door Zwitserland – Johann Peter Hebel als filosoof van de Verlichting) van het Dreiländermuseum en de Hebelbund in Lörrach (Duitsland), en een selectie van manuscripten, brieven en tekeningen uit de nalatenschap van de dichter-priester en Hebelbewonderaar Jonas Breitenstein (1828-1877) uit het kanton Basel-Landschaft. Johann Peter Hebel (1760-1826) reisde in 1805 door Zwitserland en legde zijn waarnemingen vast in een reisdagboek. Zijn aantekeningen bieden een opmerkelijk inzicht in een tijd waarin Napoleon ook over Zwitserland regeerde. Jonas Breitenstein wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke auteurs van zijn kanton. Hij was de eerste die in het Baselbieter dialect publiceerde. De tentoonstelling biedt een ongewoon en goed inzicht in deze periode van de negentiende eeuw.