Art Nouveau in Zwitserland
13 augustus 2021
Zwitserland staat niet in de top tien als het om Jugendstil of Art Nouveau gaat. In de grotere steden en vooral in de Grand Hotels van de Belle Époque heeft deze stijl in de jaren vlak voor na 1900 wel ingang gevonden.
De hotel- en sanatoriumsarchitectuur uit deze tijd heeft Art Nouveau als eerste toegepast. Dit is ook niet verwonderlijk, want de enorme groei van (kuur) toeristen uit West-Europa valt hiermee samen. In het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Spanje, België, Frankrijk en Duitsland was Art Nouveau een vanzelfsprekendheid.
Deze hotels en sanatoria lagen bovendien vaak in of nooit ver weg van de natuur en Art Nouveau was nauw verbonden met de natuur en geometrische motieven.
In de grotere steden was Art Nouveau veel minder toonaangevend. Vooral industriëlen in de horloge-, textiel- en machinebouwsector waren de opdrachtgevers voor bouwen en decoraties in deze stijl. Dit vloeide voort uit hun contacten en netwerk in bovengenoemde landen.
De Chachelihüüser (Kachelhäuser), het Pfauencomplex, de Villa Tobler en het Gublerhaus zijn in Zürich de bekendste voorbeelden.
De Pauluskerk in Bazel en de omliggende wijk en het Globus warenhuis complex aan de Marktplatz zijn de toonaangevende voorbeelden in Bazel.
Het crematorium (Crématoire) van La Chaux-de-Fonds en de prachtige fresco´s van Charles L´Eplattenier (1874-1946), overigens een docent van Le Corbusier, kunnen met Art Nouveau in België of Frankrijk wedijveren.
L´Eplattenier gaf bovendien zijn eigen draai aan Art Nouveau en creëerde een variant, Style Sapin.
De villa Waldbüel in Uzwil (kanton St. Gallen) van de machinebouwindustrieel Theodor Bühler (1877-1915) door de Engelse architect MacKay Hugh Baillie Scott (1865-1945) is weer een verhaal apart.
Na een verblijf in Engeland liet de industrieel deze villa tussen 1907 en 1911 in de Art Nouveau stijl (ver) bouwen, maar hij combineerde dit met de Arts-and Crafts beweging die in Engeland veel ingang vond.
Behalve deze gebouwen zijn er nog diverse andere woonhuizen, fabrieken, warenhuizen en andere gebouwen met Art Nouveau kenmerken in uithoeken van het land, met name waar industriëlen of andere Europese netwerkers aanwezig waren.
(Bron: T. Richter, ´Jugendstilarchitektur in der Schweiz´, in Kunst + Architektur, Nr. 2, 2021, GSK, Bern).