Wat hebben het kleine dorp Buochs ( (kanton Nidwalden), democratie en Nederland met elkaar te maken? Op het eerste gezicht niet veel. Maar schijn bedriegt. Niet alleen waren Louis Wyrsch of Borneo Louis (1793-1858) en diens zoon Alois (Louis) Wyrsch (1825-1888) jarenlang in dienst van Nederland. Ook de andere zoon van Borneo Louis, Jakob Konstantin Wyrsch (1842-1933) had een internationale loopbaan.
Buochs, protestante kerk, Grafsteen van Louis Wyrsch of Borneo Louis
Buochs, protestante kerk, Grafsteen van Alois (Louis) Wyrsch
Buochs en de zogenaamde Urschweiz (de kantons Uri, Schwyz , Obwalden en Nidwalden) zijn tegenwoordig ook een democratische spiegel voor Nederland.
Buochs is de geboorteplaats en oord van executie van de schilder Johann Melchior Wyrsch (1732-1798) door Franse soldaten in 1798. Frankrijk was in 1798 de Eidgenossenschaft binnengevallen, na in 1792 al een deel van het voormalige bisdom Bazel geannexeerd te hebben.
Parochiekerk en parochiehuis
De Franse troepen stuitten op fel verzet in Nidwalden en als wraak doodden ze veel inwoners. De Fransen veroverden Beckenried, Stans en Stanstad zonder veel verzet, maar in Buochs kwam het tot felle gevechten.
Wyrsch, destijds een in binnen- en buitenland erkende schilder, wilde bemiddelen, maar werd zonder pardon neergeschoten. Het dorp eert hem met een standbeeld. Het Nidwalder museum wijdt tot 29 september 2024 een tentoonstelling aan deze kunstenaar.
Buochs, beeldhouwer Hans von Matt (1899-1985), standbeeld van Johann Melchior Wyrsch
De dorpen en kantons aan de Vierwaldstättersee (Vierwoudstedenmeer) zijn niet alleen voor het ontstaan van het huidige Zwitserland en haar unieke directe democratie van groot belang.
De grandeur van de Orte of dorpen en het internationale netwerk van veel inwoners toont ook het economische, culturele en kosmopolitische verleden en heden aan. Onlangs vond op de Bürgenstock nog een grote internationale conferentie plaats.
Ten onrechte wordt de Urschweiz (de kantons Uri, Schwyz, Obwalden en Nidwalden)deze regio in Zwitserland door bepaalde kringen in Zwitserland vaak als ‘nationalistisch’, ‘achterlijk’ of ‘primitief’ onder de aandacht gebracht.
Beckenried
In politiek opzicht zijn ze veelal behoudend, maar dat is juist een goed tegenwicht tegen opportunistische, oppervlakkige en veelal door misplaatst (moreel) superioriteitsgevoel ingegeven denkbeelden en verbeelding van bepaalde kringen in de meer stedelijke kantons.
De Urschweiz, dat heeft ze al vanaf 1291 bewezen tegen Habsburg, Bourgondië, Frankrijk, de Italiaanse hertogen en de Duitse keizers en andere Führers, is niet bang uitgevallen. Haar inwoners hebben ook op alle continenten handel gedreven, gestudeerd of oorlog gevoerd.
Het politieke kompas van deze Urschweiz verdient meer respect, ook in Zwitserland, zelfs als de uitkomsten van de directe democratie en het Ständemehr niet iedereen bevallen.
Buochs
Uiteindelijk is er nog altijd de hoogste federale rechter die kan corrigeren in aperte gevallen van ‘conservatisme’ (Appenzell Innerrhoden in 1990, bijvoorbeeld).
Indien het nieuwe verdrag, if any, met de Europese Unie niet aan een obligatorisch referendum wordt onderworpen, verlaagt Zwitserland zich tot het (lage) politieke niveau van Nederland, met alle gevolgen van dien.
Genève, referendum september 2022
In 2005 stemde, bijvoorbeeld, in Nederland een overweldigende meerderheid (62% tegen 37%) bij een referendum over de Europese Unie tegen verdere Europese integratie.
Het was het eerste nationale referendum ooit. De burgers hebben zich daarvoor nooit kunnen uitspreken over de ontwikkeling van deze Europese Unie. Bij nationale- en Europese verkiezingen was en is de Europese Unie nooit een thema om vervolgens de meest verstrekkende besluiten en de daaraan verbonden consequenties te nemen, zonder alternatief uiteraard, dat spreekt.
Niet omdat deze meerderheid tegen een Europese Unie is, maar wel tegen deze Europese Unie en het ontbreken van relevante inspraak over de meest ingrijpende beslissingen.
De opkomst was bijna 70%, gewoonlijk 30-40% bij Europese verkiezingen. De reactie van de politiek, media, academici en bureaucratie: het afschaffen van het referendum en het negeren van de uitslag.
‘Hoogopgeleid’ zegt niets over mentaliteit, wijsheid en integriteit en ook zogenaamd ‘lageropgeleiden’ zijn op hun vakgebied hoogopgeleid, zeker in Zwitserland.
De directe democratie in Zwitserland is niet ouderwets, maar modern en toegespitst op deze tijd van internationale, technologische en maatschappelijke ontwikkelingen.
Ze is een goede graad- en barometer van de problemen en knelpunten in de maatschappij die de politiek niet kan negeren, zoals, bijvoorbeeld, in Nederland wel systematisch gebeurt.
Dat wil niet zeggen dat directe democratie ideaal is. De ‘inflatie’ van Volksinitiatieven’ en sommige uitslagen kunnen niet juist of soms problematisch zijn.
Maar dat is juist ook de kracht in het federale model dat gebaseerd is op subsidiariteit en compromis: uiteindelijk wordt er altijd verder gepraat en is het resultaat meestal goed gefundeerd, al kan het politieke proces daardoor soms (te) lang duren.
De Rütli
Conclusie
Keizer Hendrik VIII (1278-1313) van het Heilige Roomse Rijk verleende de Orte Uri, Schwyz en Unterwalden in 1309 de status van onafhankelijke jurisdictie. Uri en Schwyz hadden in de 13e eeuw al de status van Reichsunmittelbarkeit verkregen, Unterwalden in 1309.
De verlening van onafhankelijke jurisdictie (dus geen inmenging van ‘Fremde Richter‘) en Reichsunmittelbarkeit of de status van vrije stad voor bergdorpen (!) was uniek in het Heilige Roomse Rijk en een indicatie voor hun prestige.
Het stedelijke aanzien van deze dorpen (of Flecken) past bij deze status. Ook in Zwitserland mag er best wat meer waardering zijn voor deze gemeenschappen, zelfs als hun politieke klok anders tikt, een mix van conservatisme, gezond boerenverstand, realisme en het oude combineren met het nieuwe zonder het oude bij het grofvuil te zetten.
(Bron en verdere informatie: Gemeinde Buochs, Gemeinde Beckenried, Gemeinde Stansstad)
Impressies van Buochs
Hotel Rigiblick am See (1912)
Impressies van Stansstad
