Verena-kerk in Bad Zurzach

In het middenschip van de Verena-kerk (Verenamünsters) in Bad Zurzach bevinden zich twaalf paneelschilderijen die de legende van de heilige Verena (ongeveer 250 n.Chr. – 4e eeuw) verbeelden. De schilderijen dateren uit de 17de eeuw en zijn het werk van Kaspar Letter (1608-1663).

Verena is de beschermheilige van de armen en behoeftigen, molenaars, vissers, zeelieden, matrozen en patroonheilige van het bisdom Basel.

Verena is geboren in de Egyptische stad Thebe. Later sluit ze zich aan bij het Thebaanse legioen en verhuist ze met de soldaten naar het noorden.

De commandant van dit legioen en haar verloofde was de Christen Mauritius. In Wallis, in het gebied van de latere stad St. Maurice, wordt het Legioen het slachtoffer van de Christenvervolging.

De abdij van St. Mauritius is hieraan gewijd. Andere heiligen van het Legioen zijn Felix, Urs en Victor. Verena helpt bij het begraven van de martelaren en woont sindsdien in een grot bij de stad Solothurn (Salodurum in het Latijn), waar ze zich wijdt aan het verzorgen van de armen en zieken.

Het aan de Rijn gelegen Bad Zurzach (Tenedo  in het Latijn)  had al een christelijke gemeenschap en Verena trok daarnaar toe, na een kort verblijf op een eilandje in de Rijn bij het nabij gelegen Koblenz. Ook in Zurzach zorgt ze voor de armen en zieken.

Haar attributen zijn kam en kruik. Verena werd later heilig verklaard.

(Bron en verdere informatie: St. Verena Stiftung Bad Zurzach, www.st-verena.ch).

Twee speelpoppen en romanisering

Onder een Romeinse necropool met 311 graven in Yverdon-les-Bains (Kanton Vaud) hebben opgravingen talrijke overblijfselen van de Gallo-Romeinse vicus van Eburodunum aan het licht gebracht, zoals aarden en houten gebouwen uit het begin van de jaartelling en de gemetselde funderingen van een kelder.

Er zijn ook twee kleine ivoren speelpoppen gevonden, die verwant zijn met de eerste modellen die in Rome verschenen.

De bijzonderheid ligt in de opmerkelijke kapsels, die de modellen imiteert die in zwang waren aan het keizerlijk hof. Bij gebrek aan een precieze archeologische context is dit een goed dateringscriterium.

De beste vergelijkingen komen van vierde-eeuwse kapsels gebruikt door vrouwen van de familie van keizer Constantijn in de jaren 306-330 AD.

Terwijl deze beeldjes betrekkelijk veel voorkomen in Romeinse Spanje (Hispaniae)  van de vierde eeuw, Zuid-Frankrijk en Italië, zijn er zeer weinig voorbeelden bekend uit Romeins Zwitserland.

De twee poppen uit Yverdon-les-Bains zijn van een hoge technische en artistieke kwaliteit die ten noorden van de Alpen nauwelijks voorkwam.

Waarschijnlijk hoorden deze poppen bij een Romeinse of Gallo-Romeinse welgestelde familie. Dit wordt ook afgeleid uit de context van andere vondsten en een verregaande romanisering.

(F. Rossi, “Deux poupées en ivoire d’époque romaine à Yverdon-les-Bains” in Archéologie suisse, 1993, nr. 4).

Kasteel Laufen

De waterval van de Rijn (Rheinfall) bij Schaffhausen, of eigenlijk bij Neuhausen, werd in de middeleeuwen Grosses Lauffen genoemd. Het kasteel draagt deze naam nog steeds.

De eerste vermelding van het kasteel stamt uit het jaar 858. Het kasteel was in die tijd de voorouderlijke zetel van de Heren van Laufen, maar kende in de loop der eeuwen veel eigenaren, waaronder de bisschop van Konstanz, het klooster Allerheiligen in Schaffhausen en de graaf van Kyburg.

Een andere eigenaar, Hans Wilhelm von Fulach, verkocht het kasteel in 1544 aan de stad Zürich.

Het gerenoveerde kasteel behoort nog steeds tot het kanton Zürich en is tegenwoordig een moderne toeristische bestemming in de regio Schaffhausen.

(Bron en meer informatie: www.schlosslaufen.ch).