De Innauen bij Strada en Scuol en de eendagsvlieg van de Inn

In de Innauen of Ischals/uiterwaarden) tussen Strada en Scuol (Unterengadin, kanton Graubünden) is decennia kiezel uit de Inn gebaggerd en puin in de rivier gestort. Ook zijn er dammen aangelegd. Hierdoor is de loop van de rivier sinds 1950 veranderd en zijn de flora en fauna achteruit gegaan.

Vanaf de jaren 1990 is de kiezelwinning stopgezet en zijn dammen verwijderd. Hierdoor hernam de Inn weer zijn  oude loop.

Door de sterk wisselende waterhoeveelheden, van een woeste kolk tot een rustige bergbeek, ontstond een landschap met moerasachtige oevers, een paradijs voor zoogdieren, insecten, vogels, vissen, amfibieën en een rijke flora.

De natuur had twee decennia nodig, maar dan was ze weer hersteld in de oude staat. In een aantal gevallen zelfs diverser dan ze ooit is geweest in dit gebied.

Tekst en uitleg over de vele soorten vlinders aan de Inn en hun verre trektochten naar Afrika en Zweden!

De naam Innauen betekent niets anders dan de wateren van de Inn, de rivier. ‘Aue’ is afgeleid van het Oud-Hoogduitse woord ‘ouwa’. In de reto-romaanse (Vallder) taal is ‘aua’ het woord voor water.

De eendagsvlieg 

Een van de vele bewoners van de Inn is de eendagsvlieg, of beter gezegd de larve. Zoals de naam al zegt is de eendagsvlieg geen lang leven beschoren. Maar dat geldt voor de tijd boven het water nadat de larve een vlieg is geworden.

Links de larve van de eendagsvlieg

De larve van de eendagsvlieg

Daarvoor leeft de eendagsvlieg als larve een tot drie jaar onder water, tenminste als andere bewoners, zoals vissen, slangen, vogels of andere dieren, hem niet hebben opgegeten. Hij/zij voedt zich daar met algen en andere micro-organismen.

De betekenis in de circle of life speelt zich voor de eendagsvlieg dan ook met name onder water af. Nadat hij zich ontpopt tot een vlieg en het water heeft verlaten heeft hij nog maar één functie: zich voortplanten. Eten kan hij niet meer omdat hij geen mond heeft en binnen 24 uur sterft hij.

Het filosofische is echter dat hij geen seconde van zijn toch al korte leven boven water treurt over zijn lot. Hij vliegt er lustig op los, paart of legt haar eitjes in het water en vervult zijn of haar rol. Ook de eendagsvlieg houdt de mens een spiegel voor.

(Bron en verdere informatie: www.wwf.ch)

De Reto-Romaanse taal in de Bündner natuur

De jaarlijkse cursus Vallader-Romaans is op 22 juli in Scuol (kanton Graubünden) weer begonnen. De Lia Rumantscha, de organisator van deze cursus, telde dit jaar 153 deelnemers, weer meer dan vorig jaar.

Het Romaans kan zich in Zwitserland en in het buitenland op een steeds grotere belangstelling verheugen. De jaarlijkse nationale Week van de Romaanse taal (Eivna (Emma) rumantscha) wijst hier ook op.

Ook op andere plaatsen in Graubünden worden deze cursussen Romaans (Puter, Surselvan, Surmeiran of Sutselvan) georganiseerd, niet alleen door de Lia Rumantscha, maar ook door andere organisaties

Scuol

Het koesteren van de diversiteit, respect voor andere talen en culturen en het functioneren van de multiculturele samenleving is al eeuwen de bouwsteen van meertalig Zwitserland. Het verklaart ook deels het succes van Zwitserland als bemiddelaar in internationale conflicten.

Dertig jaar geleden was er op nationaal niveau nauwelijks belangstelling (en dus geld) beschikbaar voor het steunen en het ontwikkelen van de Romaanse taal en cultuur. Ook Romaans-sprekende inwoners verloren hun betrokkenheid vanwege nieuwe media, toerisme, werkgelegenheid en bedrijven uit andere taalregio’s en landen.

Breil/Brigels (Surselvan): Stai si, defenda romontsch, tiu vegl lungatg (Verweert u, verdedigt Romanen, uw oude taal! Giacun Hasper Muoth (1844-1906)

Jonge mensen verlieten de regio vanwege studie of werk en kwamen vaak niet terug. Maar ook bij deze groep winnen de Romaanse taal en cultuur snel aan aanzien en status.

Tegenwoordig zingen, spelen en spreken de kinderen weer als vanzelfsprekend Romaans in de straten, thuis en op school van de dorpen en is het voor oudere inwoners (weer) een identiteit om trots op te zijn.

De Lia Rumantscha assisteert ook bij het opzetten van lokale Romaanse organisaties, tot dusverre met name in Duitstalig-Zwitserland, maar met spoedige uitbreiding in Frans- en wellicht Italiaanstalig Zwitserland.

De Lia Rumantscha (in samenwerking met de Uniun dals Grischs) organiseert van 7 tot 11 oktober een cursus Romaans (Vallader) in St. Mustair.

En met reden. Het Romaans is een van de oudste nog levende talen van Europa en een directe afstammeling van (vulgair) Latijn en de Raetische voorgangers.

Bovendien is het een mooie, melodieuze taal, wat goed aansluit bij het muzikale niveau, de veelheid en kwaliteit aan cultuur en de natuurlijke schoonheid van de regio.

(Verdere informatie: www.liarumantscha.ch)

De Basel Tattoo 2024

De Basel Tattoo is er opnieuw in geslaagd een programma te presenteren met veel hoogtepunten en moderne, traditionele en nieuwe elementen.

Op de Kasernenareal in Basel staat nu een arena voor bijna 8.000 toeschouwers. De première van de 17e Basel Tattoo vindt hier plaats op 19 juli. Topformaties uit vijf continenten met ongeveer 1.000 artiesten zullen het publiek en de stad betoveren (tickets zijn verkrijgbaar via www.baseltattoo.ch).

Basel Tattoo 2022

De Tattoo vindt plaats tot 27 juli en laat zien waar een moderne Tattoo om draait: een combinatie van dans, parades, pipes, drums, brassbandmuziek, het Tattoo Koor en ’s werelds enige Tattoo Garde. De Basel Tattoo Parade vindt plaats op 20 juli.

Ook de United States Army Field Band is van de partij. De band is normaal gesproken op pad voor representatieve ceremonies in eigen land en wordt gekenmerkt door hoge muzikale kwaliteit en precisie.

De meer dan 50 kinderen en jongeren van het One Voice Children’s Choir komen ook uit de VS.

Zes ongewone artiesten op een ongewone fiets: dit is het Big Bike Orchestra uit Polen.

De Singapore Police Force Band presenteert Aziatische precisie met Britse invloeden.

Met hun rockende klanken, aangrijpende liedjes en enthousiasme waren de muzikanten van de Australian Army Band in het verleden publiekslievelingen. De Aussies komen terug in 2024.

Basel Tattoo 2023

De OzScot International Highland Dancers reizen met hen mee. De dansers behoren tot de besten in hun vakgebied en laten nooit na indruk te maken met hun ongelooflijke, bijna halsbrekende dansbewegingen.

Met de Iznik Municipality Mehter Band uit Turkije komt de oudste militaire muziekformatie ter wereld naar de Basel Tattoo. De 60-koppige band cultiveert een traditionele muziekstijl.

De Swiss Army Brass Band en het Ländlerduo (Marvin Näpflin op de Schwyzerörgeli en Patrick Stalder op de klarinet) van de Zwitserse militaire band zullen ook te gast zijn.

De 200 doedelzakspelers en trommelaars van de Massed Pipes and Drums zullen ook het komende jaar acte de presence geven, een evergreen. De tien pipe bands komen uit Canada, Zuid-Afrika, Groot-Brittannië, Australië, Nieuw-Zeeland, Malta en Zwitserland. En de Lone Piper zal ook dit jaar een bekend nummer ten gehore brengen op de Kasernetoren.

Bazel doet hiermee haar faam als muziekstad ook weer alle eer aan.

(Bron en verdere informatie: Basel Tattoo)

Basel Tattoo 2023

Post Scriptum

Doe den tap toe

Overigens ligt het Oudnederlandse “doe den tap toe” aan de oorsprong van het Nederlandse woord “taptoe”, tattoo in het Duits en Engels. “Doe den tap toe” heeft een militaire context en betekent de bierkraan dichtdraaien.

Op het commando ‘Doe den tap toe’ werden, veelal ondersteund door een trommel- of trompetsignaal, de bierkranen gesloten. In de loop der tijd is “taptoe” een verzamelnaam geworden voor militaire muziekfestivals.

Heimweh (heimwee in het Nederlands) is daarentegen een Zwitsers woord. Misschien is ook het begrip Tattoo door  huurlingen in dienst van de Republiek in Zwitserland geïntroduceerd?

Het Zwitserse kaartpel Jass heeft overigens ook een Oud-Nederlandse oorsprong (Klaverjassen).

De kazerneplaats

Het kazerneterrein is dus de juiste omgeving voor een taptoe. Het Klooster Klingental (tegenwoordig het Museum Kleines Klingental) voor Dominicanessen werd na de Reformatie (1527) gesloten.

De gebouwen werden daarna gebruikt voor opslag, als commerciële ruimte en als locatie voor het stadsgarnizoen. De nieuwe kazerne werd voltooid in 1863 en huisvestte tot 1965 militairen. Er is daar dus veel getapt en het commando (Doe den tap toe) heeft vaak geklonken.