Brunnen, Bundesbrief, Bundeskapelle, Weg der Schweiz en Auslandschweizer

27 juni 2023

Het Bundesbriefmuseum in Schwyz bewaart de ‘Morgartenbrief’ uit 1315. Dit document is onbetwistbaar authentiek en is een indirect bewijs voor de eerste overeenkomsten van de Eidgenossenschaft aan het einde van de dertiende eeuw.

Het is niet relevant of de eed (Eid) op de Rütli, de weide op de Seelisberg aan de oevers van de Urnersee, 1291 heeft plaatsgevonden of dat Wilhelm Tell heeft bestaan, net zomin als Rome Romulus en Remus of Athene het bestaan van haar naamgeefster de godin Athena ter discussie stellen.

Bepaalde academische kringen in Zwitserland hebben echter kennelijk niets beters te doen dan jarenlang overheidsgeld te besteden aan het ridiculiseren van deze legende.

De Seelisberg en de Rütli en de Weg der Schweiz

Het verhaal van de legendarische Wilhelm Tell en de Rütlieed (Rütlischwur) passen in de context van verzet van Orte in Unterwalden (de huidige kantons Nidwalden en Obwalden), Uri en Schwyz tegen de landsheer Habsburg. De slag van Morgarten is ook een feit, evenals andere nederlagen van Habsburg in 1386-1388, 1415, 1460 en uiteindelijk 1499.

Brunnen aan de Urnersee (een zijarm van de Vierwaldstättersee) met de Kleine en Grosse Mythen. SBB Bahnhof Basel

Afbeelding: Hotel Weisses Rössli, de Kleine en de Grosse Mythen

Brunnen, de Kleine en de Grosse Mythen

Bovendien zijn de Kleine en de Grosse Mythen net zo’n granieten werkelijkheid als de Morgartenbrief en de Eidgenossenschaft van 1315. Dit document, opgesteld in de Duitse taal, spreekt voor het eerst van ‘Eidgenossen’.

De Morgartenbrief is ook een onbetwist document dat een eerder verbond van Unterwalden, Uri en Schwyz bevestigt en aan de nieuwe omstandigheden aanpast. De ondertekening vond plaats in Brunnen (gemeente Ingenbohl, kanton Schwyz), dat is ook een feit.

Deze drie Orte (kantons is een term uit de zestiende eeuw) bestonden uit dorpen. Kennelijk waren het (militaire) prestige en de economische belangen van omringende steden zo groot, dat Luzern, Zürich, Bern, Freiburg en Zug zich aansloten bij deze ‘boerenpummels’.

De Urnersee vanaf Brunnen

Dit is uniek in Europa: Steden die zich bij dorpen aansloten! Er waren destijds veel verbonden van steden, bijvoorbeeld de Hanzebond in Noord-Europa, de Dekapolis in Elzas of de Schwabische Bond in Zuid-Duitsland. Geen van alle was een lang leven beschoren.

De Zwitserse Eidgenossenschaft was in de vijftiende eeuw echter een militaire supermacht, zoals ook het oppermachtige Hertogdom Bourgondië moest ervaren in 1476 en 1477 en de Franse Koning tot 1515. Het was echter geen politieke eenheid, maar een los verband van soevereine kantons.

De Eidgenossenschaft van acht kantons werd de Confederatie van dertien kantons in 1513, de Confederatie van negentien kantons in 1803, de Confederatie van tweeëntwintig kantons in 1815, de Confoederatio Helvetica van 25 kantons (inclusief zes half-kantons, deze term is per 1 januari 2000 vervallen) in 1848 en uiteindelijk de huidige Confederatie van zesentwintig soevereine kantons en republieken met het nieuwe kanton Jura in 1979.

Het dorp Brunnen, met de allure van een kleine stad, evenals veel andere dorpen in Zwitserland, vat deze historie samen. De Bundeskapelle symboliseert het (langzame) proces van statenbond tot bondsstaat Zwitserland.

Andere (religieuze) bezienswaardigheden in Brunnen-Ingenbohl zijn de Wendelinskapel (1633), de 14-Nothelfer-Kapelle (1576), de parochie kerk St. Leonard (1387), de Sust (1631), Klooster Ingenbohl (1856), de kapel van St. Laurentius en Theodul (1595) in Wylen, de houten brug (1555) over de Muota en de Alte Hafenanlagen (onder water goed te zien).

De Bundeskapelle (1635)

Bovendien betekent Brunnen niet alleen bron in het Duits, de bron van diverse beken en van de Confederatie. Brunnen is ook de locatie voor de Auslandschweizer. De Auslandschweizerplatz, aan de oevers van de Urnersee vlakbij de Rütli, is in 1991 ingewijd. Deze plaats verbeeldt de verbondenheid van de ongeveer 800 000 ‘Auslandschweizer met hun ‘Heimat’. Het is niet voor niets dat het woord en begrip ‘Heimwee’ afkomstig is uit Zwitserland!

(Bron en verdere informatie: Gemeinde Ingenbohl)

Impressies van Brunnen

Brunnen doet eer aan zijn naam. Diverse waterbronnen doorkruisen het dorp. Hier de Dorfbach.

Seehotel Waldststätterhof (1870) ontving tot 1971 onder andere Koningin Wilhelmina, Winston Churchill, Koning Alfons XII van Spanje, Duitse keizers en leden van de familie Thurn und Taxis. Richard Wagner (1813-1883) noemde Brunnen zelfs zijn ‘Lieblingsort’.

Hotel Weisses Rössli. De beroemdste gast was Koning Ludwig II (1845-1886) van Beieren in 1865. Directe aanleiding was Friedrich Schiller (1759-1805) en diens werk Wilhelm Tell (1804). De koning wilde de Urschweiz en de Rüstli bezoeken, zo groot was het prestige van de jonge Confederatie (1848) met eeuwenwoude wortels.

Seekliniek Brunnen (1857), gebouwd op de fundamenten van het kasteel Löwenstein (12e eeuw).

De boulevard, rechts het Grand Palais, tegenwoordig appartementen

De Föhnhafen uit 1872, aangelegd om schepen onder te brengen bij een harde Föhn uit het Gotthardmassief. In de middeleeuwen was al een haven (Alte Hafen) bij de monding van de rivier Muota (Ruosaplerbach in kanton Uri). Ongeveer 575 palen zijn nog steeds te zien, de meerderheid stamt uit de 14e en 15e eeuw)