De grensstenen van Zwitserland

2 juli 2022

Zwitserland is niet alleen het land van bergen, kaas, chocolade en koebellen, maar ook het land van grensstenen. Duizenden grensstenen, en veelal ook nog slagbomen en andere grensafbakeningen, markeren het land.

De geschiedenis met haar (kleine) kantons, ‘Untertanengebiete’ (door de (overwegend) Duitstalige Confederatie bezette en bestuurde gebieden, tegenwoordig kantons), ‘Zugewandte Orte’ (geallieerde gebieden) en grenscorrecties met omringende landen is er dan ook naar.

Chevenez (Kanton Jura)

Het Heimatmuseum van Reinach (Kanton Basel-Landschaft) toont bijvoorbeeld een aantal grensstenen van het kanton Bazel en het gebied van het toenmalige prinsbisdom Bazel (999-1815). In 1831 werd de situatie nog ingewikkelder toen Basel-Landschaft zich afscheidde van kanton Bazel (Basel-Stadt).

Afbeelding: Dreiländermuseum Lörrach

Bij de gemeente Bettingen (Kanton Basel-Stadt) markeren tientallen grensstenen langs een zandpad door het bos bij de berg Chrischona de oude grens tussen het Groothertogdom Baden (formeel tot 1918). Aan de ene kant het gele vlak met rode dwarsstreep van Baden, aan de andere kant de zwarte bisschopsstaf van Bazel.

Bij de Saalhöhe (Kanton Aargau) bij het Fricktal staan grenspalen van het oude Habsburg (tot 1803), Bern (tot 1798) en Basel-Landschaft (vanaf 1831).

Chevenez

De wandelroute bij Chevenez (kanton Jura) toont honderden grensstenen met de beer van Bern (tot 1979) en de initialen RF (République Française). De keurig genummerde stenen nummeren reiken tot 523.

Ieder kanton heeft zo zijn eigen grenspalen gekregen, verplaatst of verloren in de loop van eeuwen. De buitengrenzen van het land zijn daarentegen verbazingwekkend stabiel sinds 1515, afgezien van het verlies van Italiaanse gebieden in de Valtellina (Veltin). Napoleon voegde deze door kantons bezette Untertanengebiete toe aan de nieuwe Republiek Cisalpina.

Heimatmuseum Reinach

Mariastein (kanton Solothurn)