Die Kunstinstellingen van de Würth-Groep in Zwitserland
16 januari 2024
De geschiedenis van de Würth-Groep (Würth-Gruppe) begint in 1945 in Künzelsau, een klein stadje in Hohenlohe (Baden-Württemberg). In dat jaar richtte Adolf Würth (1909-1954) het bedrijf Adolf Würth GmbH & Co. KG op, dat zijn zoon Reinhold Würth (*1935) in 1954 overnam.
De internationalisering van de Würth Group ging daarna snel. Al in het begin van de jaren 1960 waren er meerdere bedrijven in andere Europese landen, onder andere in Zwitserland en Oostenrijk.
Gedurende vele decennia ontwikkelde de schroefgroothandel zich tot ’s werelds grootste onderneming voor montage- en bevestigingstechniek en Würth International. Het bedrijf heeft tegenwoordig vestigingen op vijf continenten.
De Schlossmühle was het eerste bedrijfsgebouw van Würth in 1945. Foto: Würth Archief
Een multinational met betrokkenheid voor maatschappij, kunst en cultuur
Het bijzondere aan dit bedrijf is de betrokkenheid bij de maatschappij, kunst en cultuur, in de breedste zin van het woord, op het gebied van beeldende kunst, literatuur, sport, muziek en theater.
Prof. Dr. h.c. mult. Reinhold Würth. Foto: Würth Archief
Prof. Dr h.c. mult. Reinhold Würth, momenteel voorzitter van de Stiftungsaufsichtsrat van de Würth-Groep , en zijn vrouw Carmen Würth (*1937) richtten in 1987 de Stiftung Würth op. De stichting bevordert projecten op het gebied van kunst, cultuur, sociale zaken en onderwijs, onderwijs en onderzoek, integratie en sport.
Carmen Würth. Foto: Würth Archief
Tientallen jaren eerder hadden beiden al een grote belangstelling ten toon gespreid voor sociale kwesties, kunst en cultuur. Ze begonnen kunst te verzamelen rond 1970. Vandaag de dag omvat de Würth Collectie ongeveer 20.000 kunstwerken uit meer dan 500 jaar kunstgeschiedenis, van de late middeleeuwen tot moderne en hedendaagse kunst – voornamelijk schilderijen en beeldhouwwerken.
De werken worden regelmatig gratis tentoongesteld in de 15 musea, kunstgalerieën en kunstkabinetten die het bedrijf in Europa heeft opgezet en beheerd. De Würth Collectie presenteert haar werken ook in bruikleen op tentoonstellingen in andere musea en instellingen.
Museum Würth 2 in Künzelsau. Foto: Würth Archief
De musea, fora en kunstgalerijen van de Würth Groep
Het Museum Würth in Künzelsau opende zijn deuren in 1991, gevolgd door de Kunsthalle Würth in 2001 en de Johanniterkirche met oude meesters in Schwäbisch Hall in 2008. Museum Würth 2 in Künzelsau is 2020 opgericht en is geïntegreerd in het cultuur- en congrescentrum “Carmen Würth Forum”.
De activiteiten van het museum reiken veel verder dan de regio van het oprichtende bedrijf. Sinds 1999 heeft de Würth Groep kunstfilialen in Denemarken, Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Spanje en Zwitserland.
Dit artikel richt zich in het bijzonder op de drie vestigingen in Zwitserland, in Rorschach (Kanton St. Gallen), Chur (Kanton Graubünden) en Arlesheim (Kanton Basel-Landschaft).
Het artikel is gebaseerd op een schriftelijk interview met mevrouw C. Sylvia Weber, hoofd van de afdeling Kunst en Cultuur van de Würth Groep, met een ondersteunende rol van Myriam Rüegsegger (hoofd van Forum Würth Arlesheim).
De relatie tussen Zwitserland, het land met de relatief hoogste museumdichtheid ter wereld en de multinational met de meeste musea in Europa, krijgt dus welverdiende aandacht.
Forum Würth Arlesheim. Foto: Würth Archief
Interview met C. Sylvia Weber, hoofd van de afdeling kunst en cultuur van de Würth Groep
- In een klein land als Zwitserland zijn er drie Würth Fora (Foren of Kunstdependancen) in Arlesheim, Chur en Rorschach. Daarmee is Zwitserland koploper in Europa, afgezien van de musea en instellingen in Duitsland. Was er een bepaalde reden voor het openen van drie instellingen in Zwitserland? Is een forum altijd gekoppeld aan een bedrijfsgebouw of zijn er ook op zichzelf staande fora?
De achtergrond en het uitgangspunt voor het opzetten van een forum voor de kunst van de eigen collectie op verschillende Europese locaties waren de uitbreidingen van het bedrijf en het succesvolle concept in Duitsland.
Naar het voorbeeld van Museum Würth in Künzelsau bij het hoofdkantoor van het bedrijf in Baden-Württemberg, zijn tussen 1999 en 2013 tien kunstcentra geopend in Europa, geïntegreerd in het hoofdgebouw van het bedrijf of op zichzelf staand, maar altijd in directe verbinding met het bedrijf. De kunsttentoonstellingen zijn zowel gericht op Würth-medewerkers als op het grote publiek. De toegang is overal gratis.
De oprichting van de Würth Fora in Chur, Arlesheim en Rorschach tussen 2002 en 2013 weerspiegelt dus de dynamiek en vitaliteit binnen het bedrijf.
Forum Würth Rorschach. Foto: TES
De Würth Collectie, die de ondernemer Reinhold Würth al ongeveer 60 jaar opbouwt en die vandaag de dag meer dan 20.000 werken telt en daarmee een van de belangrijkste privécollecties van dit moment is, is een steeds vruchtbaardere basis geworden voor het organiseren van tentoonstellingen buiten Duitsland.
- Würth heeft een grote kunstcollectie. Hebben de kunstvestigingen in Zwitserland ook een permanente collectie of zijn er alleen tijdelijke tentoonstellingen?
De Zwitserse fora in Arlesheim en Chur hebben hun eigen collectie beeldhouwwerken, die buiten de bedrijfsgebouwen worden tentoongesteld. Hieronder bevinden zich belangrijke werken van Niki de Saint Phalle, Jean Tinguely, Bernhard Luginbühl en Not Vital. Daarnaast worden er wisselende tentoonstellingen georganiseerd op basis van de Würth Collectie, die centraal wordt beheerd in het hoofdkantoor van het bedrijf in Künzelsau.
Inzicht in de beeldentuin van Forum Würth Chur bij het bedrijfsgebouw van Würth International AG. Foto: Würth Archief
- Wie bepaalt het thema, de inhoud en het concept van de tentoonstellingen? Is elk forum autonoom of heeft de Kunstadviesraad van Würth een beslissende of adviserende stem? Focus: beeldhouwkunst, schilderkunst, grafiek, natuur, etc.?
Het is Reinhold Würth die de collectie sinds de jaren 1970 parallel aan zijn succesvolle ondernemersactiviteiten heeft opgebouwd. De kunstadviesraad van de Würth Groep adviseert over de strategische richting van de collectie en de tentoonstellingsactiviteiten. De tentoonstellingen zelf worden georganiseerd onder de verantwoordelijkheid van het management van de Würth Collectie samen met de respectievelijke curatoren.
- Er zijn beeldenparken, rondleidingen en reizen (bijvoorbeeld naar de Würth musea in Duitsland), zijn er ook kunstcursussen/lessen?
Er is een uitgebreid educatief programma op alle kunstlocaties. Dit omvat rondleidingen, workshops, begeleidende evenementen voor docenten, lezingen, conferenties en andere activiteiten. Daarnaast is er de vereniging Freunde der Museen Würth e. V., die speciale aanbiedingen organiseert.
- Is er sprake van harmonisatie of coördinatie tussen de verschillende Würth musea/vestigingen? Zijn er thematische zwaartepunten?
Het uitgangspunt voor alle tentoonstellingen bij Würth is de collectie zelf. Ze is met name gericht op schilder- en beeldhouwkunst; inhoudelijk is ze divers, wat te danken is aan de brede interesses van deze gepassioneerde verzamelaars. Uit deze rijkdom kunnen gemakkelijk zowel monografische als thematische accenten worden gelegd.
Onze tentoonstellingsgeschiedenis bevat voortdurend namen als Max Ernst, Christo en Jeanne-Claude, Horst Antes, Georg Baselitz, Anselm Kiefer, Fernando Botero en David Hockney, om er maar een paar te noemen.
Wat betreft beeldhouwkunst moeten Alfred Hrdlicka, Anthony Caro, Eduardo Chillida en Tony Cragg worden toegevoegd. Qua thema’s grijpen de presentaties herhaaldelijk terug op belangrijke sociale en culturele onderwerpen, zoals het mensbeeld of de plantenwereld.
Ons doel is om de Würth Collectie in wisselwerking met de andere instellingen te tonen en tegelijkertijd een breed publiek bewust te maken van relevante thema’s en artistiek belangrijke bewegingen.
- Zijn de tentoonstellingen (ook) reizende tentoonstellingen?
De concepten die op basis van de collectie worden ontwikkeld, zijn bedoeld om op meerdere locaties na elkaar te worden gepresenteerd – niet in de laatste plaats om redenen van duurzaamheid.
Carl Moll, Venetië, op de Riva Schiavoni – Uitzicht in de richting van de Giardino Pubblico, rond 1922, Würth Collectie, Inv. 1879. Tentoonstelling ”Wasser, Wolken, Wind ‒ Elementar- und Wetterphänomene in Werken der Sammlung Würth’, Forum Würth Rorschach, 2023-2025.
- Wat is de relatie tussen de Würth Kunstcollectie en een tentoonstelling? Worden objecten uit deze collectie altijd of meestal getoond?
Alle tentoonstellingen zijn gebaseerd op het bezit en de inhoud van de Würth Collectie.
- Heeft Arlesheim een bepaalde focus, Chur en Rorschach een andere? Is er een bepaalde coördinatie?
In principe worden alle programma’s op elkaar afgestemd. Dit wordt bereikt door een tentoonstellingscoördinator die zich intensief en centraal bezighoudt met de tentoonstellingsprojecten. De Zwitserse Fora organiseren ook herhaaldelijk tentoonstellingen in samenwerking met lokale partners.
Dit omvat bijvoorbeeld tentoonstellingen van kunst door mensen met een handicap – een belangrijke focus bij Würth. In Arlesheim gebeurde dit in samenwerking met de creatieve werkplaats van het Bürgerspital in Basel, en in Rorschach met het open kunstmuseum in St. Gallen, een instelling voor Zwitserse naïeve kunst en art brut. Er was de fototentoonstelling “HIDDEN – Hidden Places in Switzerland” en andere projecten met lokale thema’s en kunstenaars.
- Zijn er verschillende doelgroepen/ervaringen in Arlesheim/Chur/Rorschach?
De locatie speelt zeker een rol in de bezoekersstructuur. Arlesheim trekt bijvoorbeeld bezoekers uit Baden-Württemberg en de Elzas, terwijl Rorschach en Chur bezoekers uit de Bodensee-regio en Italie trekken, inclusief Oostenrijk en Duitsland.
- Welke ervaringen heeft u met de reacties van het publiek, andere musea en lokale gemeenschappen?
Forum Würth Arlesheim, Tentoonstelling ‘Christopher Lehmpfuhl, zwischen Pathos und Pastos‘
We werken samen met andere lokale culturele instellingen. Voor ons is barrièrevrije toegang tot kunst en cultuur een uitgesproken doel. Dit omvat zowel gratis toegang als de organisatie van ons aanbod, van tentoonstellingen tot evenementen.
Deze inzet is positief ontvangen en wordt benut door de lokale gemeenschappen. De Würth Collectie heeft sinds 1989 wereldwijd al 10,4 miljoen bezoekers mogen verwelkomen. Dankzij de gratis toegang zijn de “speeltuinen” van de Würth Collectie de meest democratische plaatsen ter wereld geworden, om Reinhold Würth te citeren.
- Plannen voor de toekomst?
We werken er voortdurend aan om het publiek te inspireren, in Duitsland, Denemarken, Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Spanje en Zwitserland.
De revitalisering en uitbreiding van de Kunsthalle Würth in Schwäbisch Hall door het internationaal gerenommeerde architectenbureau Henning Larsen München, die momenteel plaatsvindt, is in dit opzicht een belangrijke stap in de toekomst.
Hartelijk dank voor uw bijdrage
Sammlung Würth, Oude Meester in de Johanniterkirche in Schwäbisch Hall. Foto: Archief Würth