De Via d’Acqua transalpina

22 maart 2021

In 1903 propageerde de ingenieur Rudolf Gelpke (1873-1940) in een masterplan de bevaarbaarheid van de Hoogrijn (het traject van Bazel tot aan de Bodensee of het meer van Konstanz),vervolgens  een verbinding van de Rijn met het Meer van Zürich (Zürichersee), een kanaal van het Meer van Genève naar het Bodenmeer en de Rijn-Gotthard-waterweg met havens in Flüelen en Biasca.

Ook de ingenieur Pietro Caminada (1862-1923) uit Graubünden had in 1907 een nog gedurfder plan: de Via d’Acqua transalpina, een bevaarbare waterweg dwars door en over de Alpen.

De ontwikkeling van waterwegen en kanaalnetwerken stond hoog op de agenda in Europa in deze periode. De Gotthardtunnel (1882) en het Suezkanaal (1869) waren al gebouwd. Het was de tijd van technologische euforie. Slechts enkele deskundigen spraken van science fiction.

De brochure “Canaux de montagne” uit 1907 toont een nieuw transportsysteem van Genua door de Povlakte naar Milaan en het Comomeer, door de Vallei San Giacomo tot aan de Splügenpas, op 1.200 meter hoogte voert de waterweg door een 15 kilometer lange tunnel naar de Rofla-kloof, vervolgens door de Viamala-kloof naar Thusis, over de Rijn naar het Bodensee en verder naar Bazel.

De schepen moeten de grote hellingen overwinnen met “geneigten Röhrenschleusen” schuine buissluizen. Geen verticale bewegingen, maar schuine buizen met opeenvolgende ‘kamers’, die volliepen met water en de schepen kamer voor kamer met kabels naar boven sleepten.

Dit ontwerp was even ingenieus, als utopisch, maar wel gepatenteerd in Amerika (US patent 955, 317/P. Caminada 1910).

Het was geen 1 april grap. De ingenieur omringde zich met ingenieurs, politici en financiers. Koning Vittorio Emanuele III (18969-1947) prees de uitvinder. Ook de publieke opinie en de kranten achtten het systeem uitvoerbaar. Slechts weinigen trokken de haalbaarheid in twijfel.

Het project was ook een utopie en tot op heden bestaan er geen sluizen en kanalen in de Alpen. Wel staat er een vuurtoren op de Oberalppas.

(Bron: H. Stalder, Schiffe sollen klettern lernen, Neue Zürcher Zeitung, 23.11.2020).