Donatyre en Romaanse kunst in Zwitserland
2 december 2023
Het gebied van het huidige Zwitserland was van de 11e tot de 13e eeuw, ruwweg de periode van de Romaanse kunst, geen politieke eenheid.
Diverse dynastieën (onder andere Habsburg, Kyburg, Zähringen, Savoie, Swaben), kleine lokale heersers, de Duitse keizer en machtige abten en bisschoppen (Genève, Sion, Lausanne, Chur, Bazel (en Konstanz) maakten de dienst uit.
Deze gebieden lagen aan de rand van de grote centra van Romaanse kunst. Lombardije was de inspiratiebron voor Romaanse stijl in Graubünden, Zürich, Tessin en Oost-Zwitserland, Schaffhausen, Bazel en Noord-Zwitserland oriënteerden zich vooral op Zuid-Duitsland, Lausanne, Sion en Genève richten zich in het bijzonder op Bourgondië, de abdij van Cluny in het bijzonder, en de Auvergne. Romaanse kunst kende een grote regionale verscheidenheid, naast enkele algemene kernmerken.
Wat Zwitserland zo bijzonder en interessant maakt voor Romaanse kunst is de regionale stijlen, die op een relatief klein gebied te zien zijn.
Ook de moeilijk toegankelijke berggebieden in Graubünden zijn een zegen geweest voor het bewaren van (pre) Romaanse kunst, bijvoorbeeld in Müstair, Zillis en Mistail.
In grotere steden zijn de meeste van oorsprong Romaanse bouwwerken vervangen of aangepast naar de latere stijlen, met name Gotiek en Barok, hoewel Romaanse details nooit helemaal verdwenen zijn, zoals in Sion, Zürich, Bazel of Schaffhausen.
In kleinere steden, bijvoorbeeld St. Ursanne, Payerne, Romanmôtier of Donatyre, zijn de kerken veel minder aangepast aan nieuwe stijlen, met name omdat ze niet interessant genoeg waren voor de machthebbers of geldschieters.
Enkele seculiere Romaanse gebouwen bestaan ook nog, zonder uitzondering kastelen, bijvoorbeeld in Maienfeld.
Kerkelijke gebouwen met de meest intacte Romaanse kernmerken zijn vooral in het ontoegankelijke Graubünden te zien. Romaanse kunst is in Zwitserland in ieder geval alle regio’s aanwezig.
(Bron: H.-R. Meier, Romanische Schweiz, Würzburg 1996).
Romaanse kerken aan het meer van Thun