Fürstenau en Slot Ortenstein
24 juli 2023
Fürstenau (in het Reto-Romaans Farschno) ligt in de Domleschg aan de Hinterrhein in Kanton Graubünden. Het middeleeuwse stadje met ruim 300 inwoners (maar slechts tien huishoudens binnen de stadsmuren) wordt ook wel het kleinste stadje van Zwitserland of zelfs de wereld genoemd. In ieder geval presenteert het zich met deze titel.
De stad was eeuwenlang een residentie van de bisschop van Chur en lag aan de belangrijke handelsroute van de Alpenpassen (Julier, Septimer, Albula, Splügen).
De stad kreeg haar stadsrechten in 1354. Samen met Ortenstein vormde de Fürstenau tot 1851 (!) het gerechtshof Ortenstein. Deze historie is nog te herkennen in de architectuur en bouwwerken vanaf de middeleeuwen.
De evangelische kerk (1354)
De Domleschg staat bekend om zijn milde klimaat en duizenden fruitbomen. 120 appel- en 30 perensoorten gedijen uitstekend in de hoogstammige bomen aan de vruchtbare oevers van de Hinterrhein. Domleschg fruit was (en is nog steeds) erg gewild. De Russische tsaar zou, bijvoorbeeld, de voorkeur hebben gegeven aan appels uit Domleschg.
Schauenstein tegenwoordig een hotel
De naam Fürstenau duidt al op de nauwe band met de middeleeuwse prins-bisschop (Fürstbischof) van Chur. De naam Fürstenau kan alleen zijn ontstaan nadat de bisschop van prins van het Heilige Roomse Rijk was geworden. Een bisschop met de titel van prins wordt voor het eerst vermeld in 1170: prins-bisschop Egino von Ehrenfels.
In 1257 wordt de naam Fürstenau voor het eerst genoemd in verband met een bisschoppelijke oorkonde. In de Middeleeuwen steeg de bisschop van Chur op tot wereldlijk heerser.
De bouw van kastelen hield direct verband met deze ontwikkeling. Fürstenau was het centrum van het eigendom van de bisschop in Domleschg en op de Heinzenberg, grenzend aan de machtssfeer van de Freiherren Von Vaz en hun burchten Alt-Sins, tegenwoordig een ruïne, en Ortenstein. De bisschop verbleef vaak om deze redenen vaak in Fürstenau.
De oprichting van de Vrijstaat van de Drie Bonden (Freistaat der Drei Bünde) in 1524 en de Artikelen van Illanz van 1524 en 1526 beknotten de politieke macht van de bisschop. De confessionele en landsheerlijke verhoudingen werden gereorganiseerd, maar het bezit en bestaan van het bisdom werd uiteindelijk niet aangetast, wat zijn lange aanwezigheid in Fürstenau tot 1877 verklaart.
Er staan twee kastelen in Fürstenau (Schauenstein of Oberes Schloss) en het Unteres Schloss, verder een bisschoppelijk paleis (het Meierhaus), een handelsgebouw (het Stoffelhaus met profane gotische fresco’s uit de veertiende eeuw), de kerk uit 1354 en enkele andere imposante gebouwen, die de plaats het urbane aanzien geven.
(Bron en verdere informatie: Kathrin Gurtner. Fürstenau. Stadt in Kleinformat. Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte, Bern2001; www.fuerstenau.ch)
De Freiherren von Vaz bouwden het Slot Ortenstein in de 13e eeuw. Het slot is tegenwoordig in privaat eigendom.