Het oude centrum en natuur van de bisschopsstad Sitten
1 maart 2024
Sitten of Sion in het Frans (kanton Wallis/Valais) is een van de belangrijkste prehistorische archeologische vindplaatsen van Europa. Het stroomgebied van de Sionne en de Rhône en de heuvels Valeria or (Valère in het Frans) en Tourbillon zijn sinds de prehistorie ononderbroken bewoond geweest.
Aan het einde van de 1e eeuw voor Christus werd Sion de hoofdstad van de Sedunes een van de vier Keltische stammen van Wallis. De andere stammen waren de Nantuates, Verager en Uberer.
De Romeinse nederzetting bevond zich voornamelijk in het gebied van de huidige kerk van St. Theodulus en de Valeria-heuvel. Onder de kerk St Theodulus zijn thermen uit de Romeinse tijd gevonden en gedeeltelijk opgegraven.
De oude binnenstad vanaf de heuvel Valeria
In het midden van de 4e eeuw was het christendom, nog in de Romeinse tijd, al de belangrijkste godsdienst. De bisschopszetel van het gebied is aan het einde van de 6e eeuw verplaatst van Martigny naar Sitten.
De eerste kathedraal van Sitten dateert ook uit deze tijd. De schenking van het graafschap Wallis door koning Rudolf III (977-1032) van het koninkrijk Bourgondië aan de bisschop van Sitten in 999 maakte van de bisschopsstad ook de hoofdstad van het graafschap Wallis.
De prins-bisschop (van het Heilige Roomse Rijk) had ook de wereldlijke macht en jurisdictie. Hij bestuurde het graafschap via leenmannen en ambtenaren. De Meier (maior) oefende de rechtspraak uit, de Viztum (vicedominus) bestuurde een bepaald gebied en de Weibel (salterus) had ambtelijke- en politietaken.
Als gevolg van het verval van de feodale orde en concessies van de kant van de bisschop, verwierven de burgers van de stad steeds meer rechten. Een document uit 1217 kan worden beschouwd als het eerste vrijheidsdocument voor de burgers en het stadsbestuur. De toegenomen welvaart en macht van burgers kon de bisschop niet langer negeren, zoals in de meeste steden van het Heilige Roomse Rijk.
De bisschop erkende de rechten van de burgers formeel in 1338 door een ‘vrijheidsbrief’ (Freiheitsbrief). De keizer van het Heilige Roomse Rijk Ludwig de Beier verleende 1339 de stad de status van vrije Reichsstadt, de Rechtsunmittelbarkeit. Sitten was bovendien een van de zeven Zenden van Oberwallis en dus een machtige politieke speler in Wallis.
In de vijftiende eeuw raakte de bisschopsstad verwikkeld in een machtsstrijd tussen Savoie en Oberwallis, de zogenaamde Raronhandel van 1414-1418. Tijdens de Bourgondische oorlogen (1474-1477) veroverde Savoie 1475 de stad nogmaals. Het succes van Savoie was echter van korte duur, want de Zenden van Oberwallis versloegen in datzelfde jaar de troepen van Savoie en veroverden Unterwallis. De zeven Zenden bestuurden het gebied daarna tot 1798 als Untertanengebied.
Kasteel Majoria op de Valeria-heuvel herbergt het kunstmuseum van het kanton.
Daarna braken voor de stad tot 1798 relatief rustige tijden aan. Zelfs de reformatie ging grotendeels aan de stad voorbij, hoewel er midden zestiende eeuw een grote gemeenschap van protestanten was. De Zenden van Oberwallis kozen echter voor het oude geloof.
De periode van het revolutionaire Frankrijk vanaf 1789 brachten Wallis en Sitten echter op de rand van een burgeroorlog. De aanhangers van de Franse revolutionaire idealen en de vertegenwoordigers van het Ancien Régime polariseerden snel.
Na de Franse inval van 1798 en de stichting van de Helvetische Republiek (1798-1803) door Napoleon, bleef het onrustig. Oberwallis begon 1799 zelfs een gewapende opstand en Sitten, als regeringsstad van de Helvetische Republiek, werd zelfs veroverd en geplunderd.
Napoleon greep 1802 in en verklaarde Wallis tot een onafhankelijke Republiek (dus geen deel meer van de Helvetische Republiek, maar uiteraard onder Frans toezicht). 1810 was de schijn van onafhankelijkheid voorbij en annexeerde Napoleon Wallis als het nieuwe Departement Simplon van het keizerrijk Frankrijk.
Het historische museum van het kanton op de Valeria-heuvel
De geallieerde (Oostenrijkse) troepen maakten in 1813 een einde aan de Franse tijd en in 1815 werd Sitten de hoofdstad van het nieuwe kanton Wallis. De rust was echter niet weergekeerd.
De aanhangers van het Ancien Régime en de hervormingsgezinden stonden nog net zo onverzoenlijk tegenover elkaar. Het leidde uiteindelijk tot de slag bij de Trient-brug in 1844 en de aansluiting bij en verloren oorlog van de Sonderbund in 1847.
Het natuurhistorische museum op de Valeria-heuvel
De nieuwe Grondwet van het kanton Wallis werd januari 1848 van kracht, de nieuwe Gemeentewet in 1851. Na diverse wijzigingen van de Grondwet, is op 3 maart 2024 het ontwerp van een nieuwe Grondwet voor het kanton door de burgers in Oberwallis en in Unterwallis met grote meerderheid verworpen. Het lokale bestuur heeft vanaf 1851 ook diverse veranderingen ondergaan in overeenstemming met een verdere democratisering. De stad is tegenwoordig in meerderheid Franstalig.
De omgeving en natuur van Sitten
De heuvels van Valère en Tourbillon in kanton Valais/Wallis zijn opgenomen in de federale inventaris van landschappen van nationaal belang (Inventaire fédéral des paysages, sites et monuments naturels/Das Bundesinventar der Landschaften und Naturdenkmäler). Ze bieden een toevluchtsoord aan een groot aantal planten en kleine dieren, waarvan sommige zeer zeldzaam zijn.
Deze heuvels zijn het resultaat van geologische krachten die miljoenen jaren geleden de Alpen vormden en door e erosie van gletsjers die 20.000 – 15.000 jaar geleden het Rhônedal bedekten met een 1.500 – 2.000 meter dikke ijslaag.
De droge weiden en graslanden zijn al eeuwen de habitat van planten van mediterrane of oosterse oorsprong die zijn aangepast aan het droge klimaat. Diverse zeldzame insecten, vogels, kleine zoogdieren en mediterrane fauna voelen zich thuis in deze omgeving.
De hellingen van de heuvels zijn bedekt met steppegrasland, gelig van kleur en droog. Ze worden gestructureerd door rotsachtige ontsluitingen van kwartsiet, een zeer oud gesteente. In de dalen en op de berghellingen zijn nog steeds de sporen van eeuwenoude land- en wijnbouw te zien, geïrrigeerd door de beroemde suonen met de Rhône en talloze beekjes als waterleveranciers.
(Bron en verdere informatie: gemeinde Sitten; Sitten, Historisches Lexikon der Schweiz)
Impressies van Sitten
