Maienfeld, Heididorp en Walser

31 juli 2023

Je rijdt er zo snel voorbij, al die mooie dorpen, stadjes en natuur in Zwitserland. Sommige hebben dan nog een toeristische trekpleister, zoals bijvoorbeeld Maienfeld (kanton Graubünden) dat aan de voet van het Heididorp ligt.

Heidi, wie kent haar niet? De schrijfster Johanna Spyri (1827-1901) heeft haar en haar dorp in 1881 gecreëerd. Wie kent echter Maienfeld ? In de Romeinse tijd was het al een plaats van betekenis met de naam Magia en als zodanig vermeld op de Peutinger kaart.

Het stadje was daarna eeuwenlang de standplaats van de belangrijkste geslachten van de regio en leverancier van bisschoppen voor het bisdom Chur. Dit bisdom was een van de eerste en belangrijkste ten noorden van de Alpen en strekte zich uit tot in de Vinschau (Zuidtirol in Italië), Vorarlberg (Oostenrijk) tot aan het meer van Konstanz (Bodensee).

Door de loop van de historie was Maienfeld van 1510-1798 (Franse inval en de Helvetische Republiek, 1798-1803) een Untertanengebiet van de Drei Bünde en de Freistaat van de Drei Bünde (vanaf 1524). Sinds 1803 is het een gemeente in kanton Graubünden. Op de afbeelding de benoeming van de laatste voogd in 1797.

Maienfeld kreeg al in de 11^e of 12 eeuw stadsrechten van de keizer van het Heilige Roomse Rijk. Dit wijst ook op de belangrijke politieke en economische rol. Het eerste kasteel is in de 10^e eeuw gebouwd door de graven van Bregenz. Andere eigenaren waren achtereenvolgens de graven van Tübingen, de Freiherren van Vaz, de Freiherren van Aspermont (zij bouwden in de 13e eeuw het huidige kasteel) en de graven van Toggenburg. De Freiherren van Brandis verwierven het kasteel in 1438 en sindsdien draagt het de naam kasteel Brandis. Het kasteel is tegenwoordig in privaateigendom er wordt geëxploiteerd als restaurant.

Kasteel Brandis met klooster- en stadsmuren

De Bruder Klausen kapel in het protestante Maienfelden

De beroemde maar als persoon onbekende “Waltensburger Meister’ heeft in het kasteel een van zijn gotische muurschilderingen aangebracht. In het fraaie middeleeuwse centrum verdienen het stadhuis, de Amanduskerk (11^e eeuw), de Luzikerk (1457) en diverse kloostergebouwen bijzondere aandacht. Maienfeld had zelf geen klooster, maar het klooster Churwalden (Hinterrhein) had enkele gebouwen en een kloosterhof in de stad.

De Klostertorkel

De ‘Klostertorkel’ herinnert aan deze tijd. Een Torkel is een locatie, waar de druiven werden geperst en de wijn werd opgeslagen door monniken. De reformatie in de jaren 1529 betekende echter het einde van hun aanwezigheid. De wijnbouw is nadien door burgers voortgezet. Tot deze tijd was Reto-Romaans de spreektaal en heette de plaats nog Maiavilla. Daarna volgde de germanisering.

De wijngaarden bevinden zich niet alleen buiten, maar ook in het stadje, waar ook schapen zich tegoed doen aan de grazige weides. Zoals in veel Zwitserse dorpen en stadjes heeft zich in Maienfeld een eigen industrie ontwikkeld. De houtindustrie is hiervan een voorbeeld met een creatieve speelse ingang als toegangspoort.

Heididorp

Het Heididorp ligt op loopafstand en is alleen al vanwege de (korte) wandeling de moeite waard. Het geeft inzicht in het boerenleven in de negentiende eeuw. Een bijzonderheid is de Walser-afkomst en invloed, zoals ook op het stadhuis (Rathaus) is te lezen. Graubünden was immers een belangrijke bestemming voor immigrerende Walser in de late middeleeuwen. Davos, de hoofdstad van de Zehngerichtenbund, was bijvoorbeeld een stad van Walser!

(Bron en verdere informatie: Gemeente Maienfeld)