Müstair- symbool van eenheid
12 oktober 2022
De voltallige Zwitserse regering (Bundesrat/Conseil fédéral) vergadert sinds 2010 een of twee keer per jaar op een andere plaats, extra muros, van het Bundeshaus in Bern. Op 12 oktober was ze aanwezig in Müstair (Val Müstair/ Münstertal) in kanton Graubünden.
De regering vergaderde bij deze gelegenheid met de Regenza (kantonsregering) intra muros van het klooster. Daarna presenteerde ze zich aan de inwoners van de vallei.
Zij doet dit in de verschillende regio’s van het land op haar gebruikelijke vergaderdag, de woensdag. De vergadering in Müstair is de zeventiende extra muros bijeenkomst. De regering bevestigt hiermee niet alleen de diversiteit van het land, maar wil ook de band met de kantons en de bevolking versterken.
Müstair is niet zomaar een plaats. Hier stichtte Karel de Grote rond 775 het St. Johann Klooster (Claustra Son Jon) en zijn vrouw de kerk St. Maria een paar kilometer verderop. Bovendien vond vlak bij Val Müster in 22 mei 1499 de slag bij het Zuid Tiroolse Calven (Chalavaina in het Romaans) plaats tijdens de Schwabenkrieg van 1499.
Engadinerkrieg
Deze oorlog van de Eidgenossen tegen Habsburg wordt om deze reden ook wel de Engadinerkrieg (of Schwabenkrieg vanwege de escalatie) genoemd. Keizer Maximiliaan (1469-1519) viel in 1499 Unterengadin en Val Müstair binnen met het doel het dal en de belangrijke Umbrailpas te controleren.
De troepen van de drie Bonden (de Gotteshausbund, de Zehngerichtenbund en de Obere of Graue Bund) waren echter de overwinnaars. Dit leidde in 1524 tot de oprichting van de Freistaat der Drei Bünde. Deze bestond tot 1798 (Franse inval) en werd in 1803 het nieuwe kanton Graubünden, vernoemd naar de Graue Bund.
Bij de Vrede van Bazel van 1499 verdwenen de Habsburgers voorgoed als wereldlijke macht van Zwitsers grondgebied, afgezien van het Unterengadin en Val Müstair en invloed van Habsburgs gezinde bisschoppen van het bisdom Chur, abten van abdijen en enkele lokale heersers.
De laatste gevechtshandelingen tussen Habsburg aan de ene, en de Freistaat der Drei Bünde aan de ander kant vond plaats gedurende de Bündner Wirren (1619-1639). Graubünden was een zijstrijdtoneel in de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) tussen Oostenrijks- en Spaans Habsburg en zijn lokale Bündner bondgenoten aan de ene, en Frankrijk en haar (Bündner) verbondenen aan de andere kant, veelal dwars door de Protestante en Katholieke religies heen. Het was ook een burgeroorlog, zoals de Tachtigjarige Oorlog in de Nederlanden dat ook deels was.
Habsburg bestuurde formeel het Unterengadin nog tot 1652/1653. In dat jaar kochten de dorpen zich vrij. Deze waren al sinds 1367 nauw verbonden met de Gotteshausbund en hoorden feitelijk al bij de Freistaat der Drei Bünde.
De bisschop van Chur bezat de rechten op Val Müstair. Ook deze regio was aangesloten bij de Gotteshausbund. Hij verkocht deze in 1728 aan Habsburg. De dorpen in Val Müstair wilden echter niet bij Habsburg horen en kochten zich op hun beurt in 1762 vrij. Afgezien van Rhäzuns (tot 1819) en Tarasp (1803) had Habsburg vanaf dat moment geen staatkundige banden meer met Graubünden.
Romaanse taal
De Romaanse taal was in deze tijd nog steeds de belangrijkste taal in Graubünden, hoewel Duitstalige Alemannen vanaf de zevende eeuw en Welser immigranten vanaf de twaalfde eeuw steeds meer terrein wonnen.
Driehonderdenvijftig jaar na 1653 spreekt een minderheid van 55 000 inwoners van het kanton Romaans. De relativering: dit is meer dan het aantal inwoners in het nieuwe kanton van 1803!
De Plaz Grond van Müstair
Graubünden is nog steeds drietalig (Romaans, Italiaans en Duits). Het Romaans kent vijf idiomen. In Val Müstair is Jauer de spreektaal. Deze taal heeft veel gelijkenis met Vallader, maar heeft toch een eigen identiteit en historie. Graubünden symboliseert bij uitstek de verscheidenheid van Zwitserland. De fysieke vorm van het kanton heeft zelfs wat weg van het land.
Markus Caduff overhandigt een geschenk van het kanton aan de Bundespresident
De bijeenkomst van de regering en de Regenza had iets weg van de Landsgemeinde, die vroeger ook in Graubünden bestond. Markus Caduff, president van de Regenza, en Gabriella Binkert Becchetti, burgemeester van de gemeente Val Müstair, heetten de regering welkom, uiteraard ook in het Romaans.
Bundespresident Ignazio Cassis refereerde in zijn toespraak aan de veeltaligheid en de verscheidenheid van Zwitserland. Als symbolische deelnemer aan een cursus Vallader in Scuol in 2021 en als een van de initiatoren van federale steun voor de Romaanse taal en cultuur, begon hij zijn toespraak in het Romaans.
Donna Leon, inwoner van Sta. Maria, en Bundespresident Ignazio Cassis.
De Bundespresident bevestigde in deze context tevens het bestaansrecht van Zwitserland: de wil van de 26 kantons en hun burgers om in de Confederatio Helvetica te wonen, die ze zelf hebben gesticht in 1848.
Ook de (reis) afstand tussen Genève en Müstair of Lugano en Basel verandert daar niets aan. Zwitserland is een Willensnation en geen creatie van buitenaf, hoezeer die ook invloed heeft gehad. De burgers en kantons hebben altijd het laatste woord, in 1815, 1848 en in 2022.
De Landsgemeinde bestaat in het kanton niet meer, maar de ingetogen, rustige en ietwat plechtige stemming en de directe contacten tussen inwoners en gemeentelijke, kantonale federale bestuurders zullen er enige gelijkenis mee hebben. Het was een bijeenkomst ‘op zijn Zwitsers’. Het land en zijn inwoners varen er wel bij.
