De Alpen, Engelsen en Zwitsers
3 september 2021
Zwitserse bergbewoners konden hun ogen en oren aanvankelijk niet geloven in 1850. Britse toeristen zochten goed betaalde gidsen en dragers om verder te klimmen dan de boomgrens.
Het leven in de bergen was hard. Wanneer ze in het voorjaar naar de Alpenweiden hoog de bergen ingingen, was dat een noodzaak. De grond was daar goedkoop en het gras voor het vee mals. Niemand die eraan dacht ook maar een stap verder te zetten. De jaarlijkse Alpabzug in september is een traditie die hierop teruggaat.
Daarentegen speelden Zwitserse wetenschappers wel een prominente rol in het bestuderen van de Alpen. Horace Benedict de Saussure (1740-1799) uit Genève is een van de bekendste. Op zijn initiatief is in 1786 de Mont Blanc voor het eerst beklommen. Hij wordt beschouwd als de (wetenschappelijke) grondlegger van het Alpinisme.
General Guillaume Henri Dufour (1787-1875), de bevelhebber van de Confederatie in de Sonderbundskrieg (1847), publiceerde tussen 1845 en 1865 zijn beroemde Dufourkarte der Schweizer Alpen, een standaardwerk.
Tot de komst van de Britse toeristen was er echter nog geen vierduizender beklommen. Dit veranderde na de eerste beklimmingen na 1850. De Alpine Club in Londen werd vervolgens in 1857 opgericht.
De meerderheid van de Britse klimmers had een aristocratische achtergrond en was in ieder geval academisch, artistiek, spiritueel of literair gevormd. Het verbaast dan ook niet dat er vele Engelstalige publicaties verschenen over de Alpen en beklimmingen.
In de Alpine Club in Londen werden alle beklimmingen, gelukte en mislukte, nauwkeurig bijgehouden. Deze logboeken zijn tegenwoordig online in te zien (www.alpine-club.org.uk).
Het doet anderen tekort alleen bepaalde personen te vermelden, met uitzondering van John Ruskin (1819-1900), Leslie Stephen (1832-1904), en de bedwingers van de Matterhorn (1865) Edward Whymper (1840-1911) en Lucy Walker (1836-1916) als eerste vrouw (Zermatt gedenkt haar met een in 2021 ingewijd standbeeld).
Vanaf dat moment bloeide ook deze toeristische sector in Zwitserland. Bergbewoners waren aanvankelijk gidsen en dragers. Tussen de Britten en Zwitsers ontstond veelal een hechte vriendschap en binnen enkele jaren klommen ook deze bergbewoners met net zoveel enthousiasme naar de hoogste toppen. In 1863 werd de Zwitserse Alpen Club opgericht, Schweizer Alpen-Club (SAC).
In 1865 waren de meeste toppen van de Zwitserse Alpen bestegen, in nauwelijks tien jaar tijd.
Geen maatschappelijke activiteit zonder Engelse humor en in 1910 publiceerden Graham Clifton Bingham (1859-1913) en George Henry Thompson (1853-1953) ‘The Animals Alpine Club’, een soort Tom Poes avant la lettre, Dieren van Stand in de Alpen.
Onlangs is deze uitgave in een Duitstalige editie verschenen onder de titel ‘Alpenclub der Tiere’, met een vertaling van Dan Wiener (1961).
(Bron: Schweizer Alpen-Club, www.sac-cas.ch; Graham Clifton Bingham, George Henry Thompson, ‘The Animals Alpine Club’, Londen 1910/ ‘Alpenclub der Tiere’, vertaling Dan Wiener, Zürich 2018).