De parels, parfums en Franse en Zwitserse historie van Saint-Gingolph
26 augustus 2024
De organisatie „Die schönsten Schweizer Dörfer“ (Die schönsten Schweizer Dörfer/Les plus beaux villages de Suisse) brengt dorpen en kleine stadjes in beeld. Deze parels bevinden zich in de vier taalgebieden van Zwitserland en in Liechtenstein. Saint Gingolph (kanton Valais) ontbreekt echter, het enige dorp waar al meer dan honderd jaar parels worden gemaakt.
Bovendien is het dorp vanwege een andere reden uniek. De rivier La Morge scheidt het dorp sinds de Vrede van Thonon (4 maart 1569) in een Frans en in een Zwitsers deel. Dit verdrag tussen het hertogdom Savoie, de bisschop van Sion en de Zeven Zenden van Valais bepaalt nog steeds de grenzen van het huidige kanton Valais met Frankrijk.
De grensbrug en la Morge
De Rijn scheidt bijvoorbeeld ook de steden Laufenburg en Rheinfelden (kanton Aargau) sinds 1803 , maar in tegenstelling tot St. Gingolph leidde deze scheiding tot aparte Zwitserse en Duitse leefgemeenschappen.
Op een aspect na: de treinverbinding tussen Frankrijk en Zwitserland is juist in Saint-Gingolph onderbroken. Onkruid en het bord ‘Frontiére’ markeren een scheiding waar die elders al lang niet (meer) bestaat!
Sinds 1569 leven en werken Franse en Zwitserse inwoners van het dorp in goede harmonie met en bij elkaar met uitzondering van periodes van oorlog. Een voorbeeld is de parelindustrie, scheepsbouw en handel op het meer van Genève.
Het museum (Musée des traditions et des barques du Léman) in het kasteel toont onder andere een bijzondere collectie scheepsbouwmodellen en objecten van deze eeuwenoude handel op het meer van Genève en de historie van de parelindustrie.
Deze verbondenheid kwam ook tot uiting in de zwarte periode van de Duitse bezetting van Frankrijk (1940-1944). Dankzij interventie van een officier van het Zwitserse leger konden Franse inwoners de grens oversteken toen de bezetters op 22 en 23 juli 1944 het Franse deel van Saint-Gingolph verwoestten en zes gijzelaars executeerden.
Historie
Het dorp is in 755 gesticht door de Frankische heilige St. Gangolph. Het dorp viel lange tijd achtereenvolgens onder de bisschoppen van Genève, Annecy en het hertogdom Savoie. Bern en de Zeven Zenden van Savoie veroverden in 1536 het dorp (en delen van Chablais en Faucigny).
De Vrede van Thonon bepaalde de grenzen definitief, al wilde een groot aantal inwoners van het dorp in 1860 aansluiting bij de Zwitserse Confederatie. Op 22 en 23 april 1860 koos een ruime meerderheid van inwoners van Savoie echter voor aansluiting bij Frankrijk.
De Parels van Saint-Gingolph
Parels uit oesters zijn al eeuwenlang een begrip. Zoals bekend bevat het meer van Genève zoet water en dus geen oesters. In Saint- Gingolph fabriceerden vier fabrieken (twee in het Franse en twee in het Zwitserse deel) sinds1920 echter prachtige parels van schubben van vissen op basis van een procedé uit de 18e eeuw. Deze fabrieken waren zelfs lange tijd de belangrijkste werkgever!
La Suisse
Deze parels waren wereldberoemd. Vooral Amerikaanse en Engelse toeristen namen de boot vanuit Montreux of andere plaatsen aan het meer, of kwamen direct vanuit Engeland met het vliegtuig om parels te kopen. De parels waren niet te onderscheiden van de parels van oesters en werden in alle soorten en maten, inclusief parelkettingen, aangeboden.
Lange rijen (buitenlandse) kopers en kijkers
De vier fabrieken: La Perle du Lac, la Perle de St. Gingolph, la Perle Orion en la Perle du Léman. Fotos: Musée des traditions et des barques du Léman
Na 1970 nam de belangstelling voor parels echter af en de laatste fabriek sloot in 1974. De ingenieur Jean-Loïc Selo begon echter in 2019 weer met de productie van parels in Saint-Gingolph in het kasteel van het dorp. Sindsdien zijn ze weer verkrijgbaar in boetieks in Vevey (kanton Vaud), Thonon en Saint-Gingolph.
De boetiek in het kasteel van Saint-Gingolph
Zwitserse school voor Parfumerie
Jean-Loïc is ook de oprichter van de eerste Zwitserse school voor Parfumerie (Ecole Suisse des Parfumeurs Créateurs). Deze school is eveneens in het kasteel gevestigd. Hij onderzoekt (eeuwenoude) parfums op basis van (archief) onderzoek en produceert (unieke) parfums. Daarnaast biedt hij onderwijs op dit gebeid aan.
Jean-Loïc Selo (links) in de Ecole Suisse des Parfumeurs Créateurs
(Bron en verdere informatie: Commune de Saint-Gingolph; Perles du Léman; Ecole Suisse des Parfumeurs Créateurs)