Stad en bisdom Chur
12 februari 2023
De geschiedenis van Chur (Kanton Graubünden) gaat terug tot ongeveer 11.000 voor Christus. Het gebied was al bewoond in de prehistorie. Rhaetische stammen bewoonden deze regio toen de Romeinen het gebied in de jaren 15-13 v. Chr. veroverden. Chur (Curia) was de hoofdstad van de Romeinse provincie Raetia Prima.
Het begin van het bisdom Chur gaat terug tot de 4e eeuw. Chur was een van de eerste christelijke steden in Zwitserland en een van de eerste bisdommen ten noorden van de Alpen. De eerste bekende bisschop is Asinio, die in een document uit 451 wordt genoemd. Het eerste kasteel en de eerste kerk op het terrein van het huidige bisschoppelijke complex dateert uit deze periode.
De omvang van het bisdom kwam in grote lijnen overeen met de Romeinse provincie Raetia prima en strekte zich uit tot het huidige kanton Graubünden, Liechtenstein, Oostenrijk (Voralberg en Tirol)) en Italië (Zuid-Tirol of Vinschgau). Het grondgebied van het bisdom kreeg in de middeleeuwen de naam Churrätien of Rätien.
Bisschop Tello was de laatste telg uit het Rätische heersersgeslacht van de Zacconen of Viktoriden. De huidige laat-Romaanse kerk is op 19 juni 1272 ingewijd na een bouwperiode van 120 jaar.
Het bisdom Chur hoorde tot 843 bij het aartsbisdom Milaan. Na het Verdrag van Verdun in 843 (de verdeling van het Karolingische Rijk in drie onafhankelijke koninkrijken) viel het bisdom tot 1803 onder het aartsbisdom Mainz.
De bisschop kreeg onder de Karolingische heersers en de keizers van het Heilige Roomse Rijk in de periode 800-1300 steeds meer politieke en economische macht. Vanaf 1299 had de bisschop ook de jurisdictie over Chur en de omliggende dorpen. Met het einde van de middeleeuwen begon zijn wereldlijke macht echter af te nemen. De burgers van de stad stonden al enige tijd op gespannen voet met de bisschop.
De burgers probeerden de rechten en inkomsten van de stad voor zichzelf te houden. Keizer Frederik III (1415-1493) verleende de stad in 1464 constitutionele onafhankelijkheid van het bisschoppelijk bewind. De nieuwe grondwet van de stad (1465) was gebaseerd op de vijf gilden (wevers, schoenmakers, kleermakers, smeden, bakkers).
Door deze gildeconstitutie ging de politieke macht over van de bisschop naar de gildes, feitelijk een nieuwe oligarchie van ambachtslieden. De resterende politieke invloed van de bisschop nam nog verder af door de Reformatie aan het begin van de zestiende eeuw.
Regeringsgebouw van het kanton met de herdenkingszuil van de Drei Bünde
Tijdens de Franse Revolutie en de Napoleontische veldtochten werd Graubünden vanaf 1798/99 oorlogstoneel. Chur was wisselend in Franse of Oostenrijkse handen. Sinds 1803 is Graubünden een kanton van de Zwitserse Confederatie. Na aanvankelijke concurrentie met Ilanz (hoofdplaats van de Graue Bund) en Davos (hoofdplaats van de Zehngerichtenbund) slaagde Chur (hoofdstad van de Gotteshausbund) erin hoofdstad van het kanton te worden.
Het bisdom valt sinds 1803 direct onder het Vaticaan. De Oostenrijkse gebieden (Vorarlberg en Tirol) zijn in 1816 van het bisdom Chur afgescheiden en toegewezen aan de twee bisdommen Brixen en Trient. Hiermee kwam een einde aan een kerkgeschiedenis van 1300 jaar.
Na de afscheiding van deze gebieden was het gebied van het bisdom beperkt tot kanton Graubünden, delen van kanton St. Gallen en het grondgebied van het Vorstendom Liechtenstein. In 1819 werden uitgestrekte gebieden van het bisdom Konstanz toegevoegd aan het bisdom Chur. Tegenwoordig bestrijkt het bisdom de kantons Graubünden, Zürich, Schwyz, Obwalden, Nidwalden, Uri en Glarus.
De Romaanse dichter Giachen Caspar Muoth en zjjn beroemde phrase
Kantoor van de Lia Rumantscha
De stad telt vandaag 15 keer meer inwoners (ruim 37 000) dan 200 jaar geleden. Chur is tegenwoordig een moderne stad met onder andere de zetel van het bestuur en parlement van het kanton, het hoofdkantoor van de Rhätische Bahn, diverse musea (Rätisches Museum, Bünder Kunstmuseum Chur, Domschatzmuseum, Ausstelling der Prehistorie, Fotostiftung Graubünden, Forum Würth en diverse andere culturele instellingen), de Lia Rumantscha, uitgeverijen, toeristische attracties, de Rijn, een fascinerende historie en een prachtige natuur in de nabije omgeving.
(Bron: Historisches Lexicon der Schweiz, J. Simonett, Chur; H. Schlapp, die Kathedrale von Chur, Coire, 2009; R. Kaiser, Churrätien im frühen Mittelalter, Bâle, 2008)
Impressies van Chur
Von Planta, Rotes Haus, met Familiewapen
