Porrentruy, de bisschop en kanton Jura
10 juli 2024
Porrentruy (Pruntrut in het Duits, kanton Jura) was al in de Romeinse tijd (15. v. Chr-410 n. Chr.) een belangrijk verkeerspunt tussen Elzas, Jura en Bazel. Hoewel er geen archeologische vondsten uit de periode bekend zijn, was er een Romeinse weg op deze locatie.
De rivier Le Doubs was ook een belangrijke (Romeinse) waterweg die Mandeure (Epamanduodurum) met Porrentruy verbond. Het oudste resterende gebouw van Porrentruy is echter de kerk Saint-Germain (rond 1050).
De Saint-Germain, c. 1050
Porrentruy werd in 1528 echter de hoofdstad van een van de machtigste bisdommen ten noorden van de Alpen. En dat bepaalt tegenwoordig nog steeds het stadsbeeld. Het bisdom had in 999 van de abdij Moutier-Grandval het gebied van het huidige kanton Jura verworven en sindsdien was Porrentruy ook hun stad.
Porrentruy was tot 1792 de zetel van de bisschop van Bazel nadat hij tijdens de Reformatie in 1528 zijn bisschoppelijk paleis aan de Münster in Bazel had verlaten vanwege de reformatie.
Het grote bisschoppelijke complex op de heuvel domineert nog steeds het stadsbeeld. De toren toont nog steeds de rode staf van de bisschop en de haan in het wapen van de familie Blarer von Wartensee.
La tour de Coq (tegenwoordig archiefruimte)
De oorsprong van het kasteel gaat terug tot de 13e eeuw. Vanaf 1528 tot 1792 is het uitgebreid en gerenoveerd door de bisschoppen. Door brand, verval en afbraak na 1792 is het huidige complex veel kleiner, maar nog steeds imposant.
Reconstructie van het complex omstreeks 1650. Bron: Château de Porrentruy
Het huidige complex met een unieke collectie middeleeuwse projectielen voor katapulten.
De bisschop was tevens prins in het Heilige Roomse Rijk, vandaar zijn officiële naam prins-bisschop. Hij zetelde tot de Franse inval in 1792 in Porrentruy. De Franse revolutionairen annexeerden dit gebied van het prinsbisdom en noemden het aanvankelijk de Rauraakse Republiek (la République rauracienne) en vanaf 1793 département Mont-Terrible.
De residentie aan de linkerkant (la Résidence van de bisschop) en de Chancellerie (18e eeuw). In het prachtige interieur bevinden zich de portretten van de bisschoppen van 1528 tot 1792. Aan de overzijde staat het Pavillon (18e eeuw) de la Princesse Christine (de Saxe). Zij was de abdis van de abdij van Remiremont in Frankrijk en verbleef een tijd in Porrentruy. Daarnaast la Tour du Trésor en Maison de Luppach. Onder: de tuinen van het complex
La tour Réfous (1270) en daarnaast Le Corps du Garde. In deze periode streden de bisschop van Bazel (met zetel in Bazel) en de graven van Férrette en Montbéliard om de macht in Porrentruy en Ajoie.
Plafond van de kapel Roggenbach, vernoemd naar de prins-bisschop Jean Conrad de Roggenbach (1618-1693)
Na de Franse annexatie van het resterende deel van het prinsbisdom in 1797 werd het gebied van het gehele prinsbisdom Bazel in 1800 deel van het département Haut-Rhin.
Na de nederlaag van Napoleon in 1815 werd het grootste deel van het voormalige prinsbisdom Bazel, waaronder Porrentruy, toebedeeld aan kanton Bern. Sinds 1979 ligt Porrentruy in het kanton Jura.
De kerk Saint-Pierre (1333, daarna diverse keren gerenoveerd, de Romaanse en Gotische kernmerken en fresco’s wijzen daar ook op)
De Bisschop is nooit meer teruggekomen na 1792. De Domheren en het kapittel zetelden sinds 1678 overigens al in het katholieke Arlesheim (vanaf 1833 kanton Basel-Landschaft, voordien kanton Basel), nabij het katholieke kanton Solothurn. Daarvoor hadden ze hun zetel in het katholieke Freiburg im Breisgau in Duitsland.
Sinds 1828 zetelt de bisschop van het bisdom Bazel in Solothurn. Het is de complexe Zwitserse (religieuze) historie in het kort.
Voor- en achterkant van Hôtel-Dieu (1765), voormalig hospitaal, tegenwoordig een historisch museum
De grandeur van de aanwezigheid van de bisschop is nog steeds zichtbaar in Porrentruy, onder andere het Hôtel-Dieu en de Glacière uit de achttiende eeuw (de plaats waar ijsblokken werden bewaard voor de koeling van drank en etenswaren voor de bisschop en zijn entourage), de stadspaleizen en huizen voor het kapittel.
De (middeleeuwse) straatjes en het goed bewaarde centrum, de alom zichtbare aanwezigheid van de horloge industrie (onder andere La Fondation Horlogère) en de nabijheid van de prachtige Jura geven deze stad een bijzondere allure.
En voor wie in de verandering van het klimaat geïnteresseerd is: de stad lag zo´n 20 miljoen jaar geleden aan een subtropische zee. Weer verder in de tijd, ongeveer 150 miljoen jaar geleden, was de Jura een geliefde verblijfplaats van dinosauriërs. Ongeveer 20 duizend jaar geleden was het ijs- en ijskoud in deze regio, een Poolklimaat.
(Bron: J.-C. Rebetez, D. Bregnard (Ed.), De la Crosse à la Croix. L’ancien Évêché de Bâle devient suisse (Congrès de Vienne-1815), Neuchâtel, 2002)
De Porte de France, 14e eeuw. De enige resterende stadspoort. Het wapen van de familie en bisschoppen Blarer von Wartensee, de rode bisschopsstaf en de haan
Bronnen uit de Renaissance (rond 1560)
Jurassica
Jurassica is een verzamelnaam voor een museum, botanische tuin en universitaire samenwerking voor geowetenschappen. De tuin is na Basel de oudste botanische tuin van Zwitserland. Jurassica toont in het bijzonder de flora van de Jura.
Jules Thurmann (1804-1855), stichter van Jurassica
Museum Jurassica
Hôtel de Ville (1764) met het zwijn van Porrentruy
De wijk ‘Belle Epoque’, aangelegd in de bloeitijd van de stad na de annexatie van Elzas door Duitsland in 1871. Onder de locatie van de voormalige synagoge in deze wijk
Hôtel des Halles (1766)
Hôtel de Gleresse (1750) en het archief van het oude bisdom Bazel
Klooster van Urselinen (1625)
De Grand Rue
Ancien Collège des Jésuites (16e eeuw), gesticht door de prins-bisschop Jacques-Christophe Blarer von Wartensee , de meest prominente van de 15 bisschoppen in de periode 1528-1792. Tegenwoordig is het een kantonale school.
Jacques-Christophe Blarer von Wartensee (1542-1608). Bron: Château de Porrentruy.
Het voormalige woonhuis van Joseph de Billieux (1717-1783), baron Von Ehrenfeld, sinds 1965 de cure catholique
Oude stadsmuur
Protestante kerk (le temple)
Andere indrukken van Porrentruy
Rue des Capucins
De kerk Saint-Germain (rond 1050), het oudste gebouw van Porrentruy, is gebouwd in opdracht van de abdij van Moutier-Grandval.
La Vierge à l’Enfant (1689) of Vierge Sous-les-Portes of Vierge Entre-les Portes, vanwege de vroegere plaatsing op de afgebroken poort Saint-Germain, die tussen de poorten de la Tuilerie en de la Buissère stond.
