Savoie, Chambéry en Zwitserland
20 mei 2022
De Hertogen van Bourgondië wie kent ze niet van hun hoogtijdagen in de periode 1363-1477 ? De laatste hertog, Karel de Stoute (1433-1477), verloor niet alleen drie veldslagen (Grandson, Murten/Morat (1476) en Nancy (1477), maar ook zijn leven in 1477 in de oorlog met de Zwitserse Confederatie van kantons.
Savoie
Een andere dynastie in deze regio, het Hertogdom van Savoie, is minder bekend, maar heeft veel langer en een grotere politieke rol gespeeld dan de Hertogen van Bourgondië.
De naam Savoie is afgeleid van Sapaudia. Dit begrip is afkomstig uit de Gallo-Romaanse cultuur van de vierde eeuw. Tot de Romeinse overheersing vanaf 120 v. Chr. bewoonde de Keltische stam van de Allobrogen dit gebied.
De dynastie van Savoie ontstond tijdens en uit het Tweede Bourgondische Koninkrijk (888-1032) in een gebied dat zich in de vijftiende en zestiende eeuw uitstrekte van de huidige departementen Haute-Savoie en Savoie in Frankrijk, Vaud/Waadt en Bas-Valais/Unterwallis in Zwitserland tot aan de Piëmont, het Aostadal en Turijn in Italië met Chambéry als regeringscentrum.
In de zeventiende eeuw was het gebied uitgebreid tot en met het Graafschap Nice. Turijn was vanaf 1563 de hoofdstad residentie van de hertogen.
Savoie en haar buren
De graven en hertogen waren vanaf de veertiende en vijftiende eeuw vrijwel permanent in conflict met de Franse koning, de westelijke Kantons van de Eidgenossenschaft (met name Bern), de stad Genève en de zeven Zenden (Dizains) van Oberwallis/Haut-Valais.
De bisschoppen in Genève en Sion/ Sitten steunden echter Savoie. De Hertogen van Bourgondië waren in de vijftiende eeuw de ‘natuurlijke’ bondgenoot van Savoie, tegen de Franse koning, de Eidgenossenschaft, de stad Genève en Oberwallis.
De nederlaag van Bourgondië tegen de kantons van de Zwitserse Confederatie in 1476 en 1477 luidde ook het begin van het einde in van de aanwezigheid van Savoie op het grondgebied van het huidige Zwitserland.
De Confederatie (met name Bern en Freiburg) veroverde Vaud in 1536. Oberwallis bezette de Bas-Valais. Deze situatie duurde tot de Franse inval en de vestiging van de Helvetische Republiek (1798-1803) in 1798.
Vaud werd een kanton (1803-1813) in een Confederatie onder Frans toezicht (1803-1813) en trad toe tot de nieuwe Zwitserse Confederatie van 1815. Bas-Valais ging samen met Haut-Valais op in de Franse vazalstaat Valais (1802-1810), departement Simplon (1810-1813) en vervolgens in het nieuwe kanton Valais in 1815.
Culturele en politieke erfenis
Deze uitzonderlijke dynastie heeft het zelfs langer volgehouden dan de Oostenrijke Habsburgers. Het Habsburgse keizerrijk is in 1918 ontbonden. De nazaten van de Graven (1029-1416) en Hertogen van Savoie (1416-1713) waren koningen van Sicilië, Sardinië, Savoie en Piëmont onder titel Koningen van Piëmont-Sardinië (1713-1860) en Koningen van Italië (1860-1946).
Op 23 april 1861, na de ontbinding van het koninkrijk Piëmont-Sardinië vanwege het ontstaan van het koninkrijk Italië in 1860, kozen de burgers van Savoie in een referendum voor het Franse keizerrijk van Napoleon III.
In Zwitserland (en elders in de regio) getuigen veel kastelen, kloosters, abdijen en steden van de aanwezigheid van het Huis van Savoie. De Carrés savoyards, onder andere in Morges, Rolle, Yverdon-les-Bains, Romont, Champvent, en bijvoorbeeld het kasteel van Chillon staan nog fier overeind.
Savoie kan weliswaar niet wedijveren met de pracht, praal en cultuur van de Bourgondische Hertogen, maar het middeleeuwse kasteel, de prachtige gotische kapel, de kloosters en kerken, de kathedraal en de stadspaleizen, (middeleeuwse) straten in Chambéry en de vele kunstwerken in het Musée Savoisien schetsen een beeld van de grote culturele rijkdom.
(Bron: Thérèse en Jean-Pierre Leguay, La Savoie, Rennes, 2014).