Zwitserse cultuur in perspectief
8 september 2023
Indiaas Zwitserland, Afrikaans Zwitserland, Saksisch Zwitserland, Klein Zwitserland, Zwitserland van de Kameroen, Zwitserland van de Oriënt, Subtropisch Zwitserland, Zwitserland Rangers, Klein Zwitserland, Deens Zwitserland, Berlijns Zwitserland, Nassau Zwitserland, Swiss Canyon, Salvadoraans Zwitserland, Centraal-Amerikaans Zwitserland, la Suiza Argentina, la Suiza Peruana of Oostenrijks Zwitserland, Zwitserland is overal ter wereld en op de vijf continenten goed vertegenwoordigd.
Naast het Bundeshaus West in Bern ligt een stenen tuin, een sculptuur van de Bernse kunstenaar George Steinmann. Op het rechthoekige oppervlak van wit grind rijzen vijf groepen stenen op, die elk een van de vijf continenten belichamen.
De stenen in de sculptuur komen uit vijf continenten en zijn afkomstig uit gebieden, landschappen, heuvels en plaatsen die de naam ‘Zwitserland’ dragen (vertaald uit de landstaal). In deze buitenlandse ‘Zwitsers’, waar de stenen nu ontbreken, staat een wandelteken dat aangeeft hoe ver weg je ze weer zou kunnen vinden (in Bern dus).
De benamingen zijn meestal te danken aan een gelijkenis met het Zwitserse landschap of met Zwitserse emigranten. Het blijkt dat Zwitserland in veel landen vertegenwoordigd is. Zwitserland is kennelijk over de hele wereld met naam en toenaam bekend.
Maar hoe bekend is de Zwitserse cultuur in het buitenland? Onder de titel “Zwitserse cultuur: een exportproduct?” bespraken zo’n 300 deelnemers en experts dit onderwerp tijdens het 99e congres van de Auslandschweizer-Organisation SwissCommunity in St. Gallen (18-20 augustus). Een ander onderwerp was de politieke participatie van Zwitsers in het buitenland en e-voting met het oog op de federale verkiezingen op 22 oktober.
Politieke deelname en elektronisch stemmen
Op zijn vergadering van 16 augustus 2023 heeft de federale regering besloten dat het e-votingsysteem mag worden gebruikt bij de nationale verkiezingen in de kantons Basel-Stadt, St. Gallen en Thurgau. Zwitsers in het buitenland met aanmelding in het stemregister van deze kantons (op basis van burgerschap van een van deze kantons) kunnen op 22 oktober hun vertegenwoordigers in het parlement elektronisch kiezen. De soevereine kantons zijn in Zwitserland altijd een constitutioneel en politiek ‘laboratorium’ voor het federale bestuur. Deze pilotprojecten kunnen de opmaat zijn voor een verdere invoering van E-voting.
De leden van SwissCommunity hebben ook een resolutie aangenomen voor de oprichting van een permanente werkgroep om de politieke participatie van het ‘Vijfde Zwitserland’ te vergroten. Deze werkgroep gaat samenwerken met andere organisaties die ook werken aan het vergroten van de politieke betrokkenheid. De leden verzoeken ook verdere federale steun voor hun engagement, ook met betrekking tot de veranderde motieven voor emigratie, vandaag vaak slechts voor een beperkte tijd. Bovendien kunnen buitenlandse perspectieven, ervaringen en concepten Zwitserland verrijken.
Ariane Rustichelli, Directeur van de Auslandschweizer-Organisation SwissCommunity
Zwitserse cultuur – een exportproduct?
“Mijn functie als voorzitter van de Nationale Raad heeft me dit jaar vaak naar het buitenland gebracht. Wat altijd indruk op me maakt, zijn de ontmoetingen met de Zwitsers ter plaatse. Deze ontmoetingen hebben me laten zien dat de Zwitserse cultuur niet alleen een exportproduct is. Ik denk dat we met een gerust hart kunnen spreken van een exportsucces.”
Met deze woorden (na de aanwezigen in het Romaans (Sursilvan) welkom te hebben geheten) leidde voorzitter Martin Candinas van de Eerste Kamer van het Parlement (nationalrat) het onderwerp in.
Martin Candinas, president van de Eerste Kamer (Nationalratspräsident).
Exportsucces mag er dan wel zijn, maar Zwitserland als cultuurland is vrijwel onbekend in het buitenland, niet alleen op de andere continenten, maar ook in Europa. Uit een recente enquête is gebleken dat andere Europeanen, zelfs in de buurlanden, Zwitserland associëren met bergen, natuur, kaas, chocolade, skiën, fondue en andere dingen, maar zelden of nooit met cultuur.
Is het de Zwitserse bescheidenheid, de terughoudende presentatie of het ontbreken van aristocratische en vorstelijke hoven of een gouden eeuw in vroegere tijden?
Alexandre Edelmann (Chef a.i. van Präsenz Schweiz) tijdens diens presentatie van de recente enquête.
Het Zwitserse culturele landschap is altijd internationaal vertakt geweest en ook tegenwoordig geven veel wetenschappers, architecten, schrijvers, musici en andere kunstenaars op allerlei gebieden vorm aan het internationale kunstlandschap, maar vaak zonder hun (Zwitserse) afkomst te benadrukken.
Op zich is dat ook niet belangrijk. The proof of the pudding is in the eating en de hoogwaardige cultuur van Zwitserland is alomtegenwoordig in muziek, beeldende kunst, theater, dans, literatuur en moderne media. Het wordt echter vaak op lokaal, kantonaal of gemeentelijk niveau georganiseerd. De kwaliteit is echter hoog in de talloze musea, concertzalen, dorpen, steden, parken, zelfs op een hoogte van 2.284 meter!
Het Béjard-Ballet in Lausanne, de Salle de la Musique in La Chaux-de-Fonds, de Jazz-Festivals in Montreux of St. Moritz, de Scherenschnitte in Château d’Oex, de Ziegler-Keramik in Schaffhausen, de horloges, de Fondation Pierre Gianadda in Martigny, het Vitra Design Museum in Weil am Rhein, de textiel in de Oost-Zwitserland, de Musikfestivals in Luzern of Gstaad, de Michalski Fondation in Montricher, de Beyeler Fondation in Riehen of het Barokorkest La Cetra in Basel zijn maar enkele voorbeelden. Veel kunstenaars waren en zijn bovendien op veel gebieden in het buitenland actief.
De Zwitserse cultuur is een succes, misschien wel omdat ze zo gedecentraliseerd van opzet is. Decentralisatie is immers altijd een motor geweest voor (internationale) contacten, innovatie, creativiteit en organisatorische planning. Maar misschien is deze federale, gedecentraliseerde cultuurscene aan de andere kant een reden voor de (relatieve) onbekendheid met Zwitserland als cultuurland.
Conclusie
Het culturele landschap van Zwitserland is vanouds wijd en zijd bekend geweest, maar bijna altijd ‘low profile’, in tegenstelling tot de 48 bergen met een zeer hoog profiel. De humanist Desiderius Erasmus (1467-1536) waardeerde deze omgeving al.
Misschien ontbreekt er inderdaad een specifieke factor, zoals de Gouden Eeuw in Italië en Nederland, of een Franse koning Lodewijk XIV of Duitse, Spaanse en Oostenrijkse vorsten en aristocraten en hun hofcultuur en wereldrijken. De Zwitserse cultuur en haar export of succes zijn in dit opzicht ook Zwitsers. En dat is een compliment.
Filippo Lombardi, President van de Auslandschweizer-Organisation
Opening van het 99e Auslandschweizercongres met het volkslied.