De Salle de Musique, cultuur, natuur en La Chaux-de-Fonds
30 maart 2022
Zürich, Luzern, Genève en Bazel zijn bekend om hun mooie en/of onlangs gerenoveerde concertgebouwen. Veel minder bekend, zowel in Zwitserland, als in het buitenland, is het concertgebouw (la Salle de Musique) van La Chaux-de-Fonds (kanton Jura). Het gebouw opende in 1955 zijn deuren en staat naast het operahuis uit 1837.
Het interieur is van een degelijke, maar fraai vormgegeven grotendeels houten eenvoud, die slechts wordt overtroffen door de kwaliteit van de veel geroemde akoestiek. De bijna 130-jaar oude Sociéte de la Musique uit deze stad heeft het initiatief genomen voor dit akoestisch en visueel hoogstandje.
Het past in de traditie van deze stad niet alleen de muzikale grootheden in dit gebouw te laten optreden, maar ook ruimte te bieden aan de werknemers van de (horloge) industrie die deze stad vanaf de 18e eeuw de hoofdstad van de horlogerie en sinds 2009 UNESCO-werelderfgoed hebben gemaakt.
Het concertgebouw faciliteert niet alleen deze concerten, maar is ook bestemd voor activiteiten van de organisaties van deze werknemers.
Het past in de traditie van het hoogstaande culturele aanbod in deze industriestad van bijna 40 000 inwoners op een hoogte van ruim 1 000 meter.
Het indrukwekkende en interessante internationale horlogemusem (Musée international d´horlogerie) is een van de vele voorbeelden, inclusief een schilderij en eerbetoon aan ´onze´ Christiaan Huygens (1629-1695).
Afbeelding: L’Espace de l´urbanisme horloger
Huygens vond in 1656 de spiraalveer en de slinger van de staande klok uit, twee baanbrekende ontdekkingen voor de horloge industrie en de exacte tijdwaarneming.
De fascinerende ontwikkeling van de horlogeindustrie vanaf de 18e eeuw in Zwitserland (Genève, Neuchâtel, Le Locle en tal van andere plaatsen) wordt treffend verbeeld in de vrij toegankelijke expositie Espace de l´urbanisme horloger van en in La Chaux-de-Fonds.
Le Corbusier, la maison blanche
De stad is echter ook de geboorteplaats en bron van inspiratie geweest voor de architect Le Corbusier (1887-1965), het pseudoniem van Charles-Édouard Jeanneret. Hij was leerling van Charles l´Éplattenier (1874-1946).
De gebouwen van Le Corbusier staan in diverse Europese landen en in deze stad op de UNESCO-werelderfgoedlijst. De architectuur is een juweel van Art Nouveau (en de lokale Art Sapin stijl), Art Déco en het beroemde gridpatroon van de stad.
Na de alles verwoestende brand van 1794 is de stad opgebouwd om de horloge industrie en haar werkplaatsen, logistiek en kantoren zo goed mogelijk van dienst te zijn met kwalitatief voor die tijd goede woningen voor de arbeiders, inclusief een groot cultureel aanbod en sociale voorzieningen.
La Chaux-de-Fonds heeft voor een relatief kleine stad dan ook een groot theater- en opera-aanbod. De reden is de betrokkenheid van de lokale horlogeproducenten bij hun stad. Vanaf het begin van de bloeiperiode van deze industrie aan het begin van de negentiend eeuw heeft de lokale welgestelde burgerij ruimhartig culturele en sociale projecten gesteund.
Dit neemt niet weg dat deze stad ook haar sociale onrust en een ´klassenstrijd´ heeft gekend rond de eeuwwisseling (19/20e eeuw), maar dan wel op zijn Zwitsers: met een compromis tot slot.
Ook de revolutie (op haar Zwitsers) tegen de Prins van Neuchâtel (de Duitse koning Friedrich Wilhelm IV, 1795-1861) vond in deze stad (en Le Locle) haar oorsprong en uiteindelijke succes in 1848. De Duitse koning zag in 1857 formeel af van zijn prinsdom.
Deze stad is niet alleen historisch, architectonisch, cultureel en sociaal interessant. Ook vanwege de natuur van de Jura is een bezoek aan een van de hoogst gelegen steden van Europa de moeite waard.
(Bron en verdere informatie: www.musiquecdf.ch; www.j3l.ch).
Een van de grootste synagogen van Zwitserland
De Grand Temple en maquette van de Grand Temple (1794), Dépôt van M. Pierre Steinmann. © Collection du Musée international d’horlogerie, la Chaux-de-Fonds